ဖေနာင့္ အတက္ ထြက္ျခင္း

 

 

ဖေနာင့္ အတက္ ထြက္တယ္ ဆိုတာ ဖေနာင့္ အရုိးမွာ ကယ္လ္စီယမ္ အနည္ထိုင္ လို႕ ျဖစ္ရတယ္။ အမွန္ေတာ့ ပ်က္စီးမႈ ကုိ ျပဳျပင္ဖို႕ ခႏၶာကိုယ္ က ကယ္လ္စီယမ္ေတြ ထုတ္ေပးရတာပါ။ ဖေနာင့္ရိုး (calcaneus) မွာ ကယ္လ္စီယမ္ေတြ စုပံုရာ ကေန ေသးငယ္ တဲ့ အရိုး အတက္ျဖစ္လာပါတယ္။ 

 

အဲဒီလို အရိုးအတက္ ကို Heel spurs (သို႕) osteophytes လို႕ ေခၚပါတယ္။ လူ အမ်ားစုမွာ ျဖစ္နိုင္ေပမယ့္ လကၡဏာ ရပ္ မျပလို႕ မသိၾကသူက မ်ားတယ္။ အကယ္ ၍ ဖေနာင့္ရိုး (calcaneus) နဲ႕ ေျခဖဝါးရိုး (metatarsal bones) ကို ဆက္သြယ္ ထားတဲ့ plantar fascia အရြတ္ေရာင္တဲ့ အခါ ဖေနာင့္ေနရာ ကေန စတင္ နာက်င္ လာပါတယ္။ 

 

တစ္ခ်ိဳ႕က အရိုး အတက္ေၾကာင့္လို႕ ထင္မွတ္ မွားၾကတယ္။ အမွန္ က အရြတ္ေရာင္ျခင္းေၾကာင့္ တြယ္ဆက္ ထားတ့့ဲ ဖေနာင့္ေနရာ က နာက်င္ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အရြတ္ေရာင္တာမ်ိဳး ကို plantar fasciitis လို႕ ေခၚပါတယ္။ ဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္တဲ့ အခါ အတက္ ထြက္တာ ရွိနိုင္ေပမယ့္ ေျခ ဖေနာင့္ကေတာ့ နာေကာင္းမွ နာလိမ့္မယ္။

ဘယ္သူေတြျဖစ္လဲ

 
ဖေနာင့္ အတက္ ထြက္တာဟာ အသက္ အရြယ္၊ အခ်ိန္မေရြးျဖစ္နုိုင္တယ္။ ဝတဲ့ သူေတြ၊အမ်ိဳးသမီးေတြ မွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ေတာင္ေပၚေဒသေနထိုင္သူ၊ ေဒါက္ျမင့္ ဖိနပ္စီး သူေတြ၊ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္း အျဖစ္မ်ားၾကတယ္။ 

 

အားကစားသမားေတြ ၊အေၾကာ မေလွ်ာ့႔မိပဲ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္ၾကတယ္။ အမွန္ေတာ့ ေျခေထာက္ မွာသာ မက ကုတ္ ၊ေက်ာ၊ ခါး စတဲ့ေနရာေတြမွာလည္း အတက္ထြက္နိုင္ ပါတယ္ ။ ေျခေထာက္ရိုး က ေန႕စဥ္ ပြတ္တိုက္ပါ မ်ားလာတဲ့ အခါ အရိုးေတြ စားလာျပီး ခႏၶာကိုယ္ က ျပန္ လည္ျပဳျပင္ ဖို႕ လုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ 

 

ဒီလိုနဲ႕ ထိခိုက္တဲ့ အရိုးေနရာကို ကယ္လ္စီယမ္ေတြ စုပံု လာျပီး အရိုး အတက္ (osteoblasts) ထြက္လာပါ တယ္။ လူေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ကေတာ့ အေရျပား ကုိ ဖေနာင့္အတက္ က သြားဖိလို႕နာတာမ်ိဳး လို႕ ထင္ၾက ပါတယ္။ အမွန္ က ေျခဖဝါး ပတ္ဝန္းက်င္ တစ္ရႉးေတြ ေရာင္ရမ္း မႈေၾကာင့္ ဖေနာင့္ေနရာက စတင္ နာက်င္ လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခု က ဖေနာင့္ အတက္ေနရာ မွာ တြယ္ဆက္ တစ္ရႉးသစ္ (new fibrous tissue) ေတြက အာရံုေၾကာေတြ ကို သြားဖိလို႕လည္း ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။

လကၡဏာရပ္မ်ား

 
ဖေနာင့္အတက္ ထြက္သူတိုင္း လကၡဏာေတြ မျပၾကပါဘူး။ အမ်ားစုဟာ လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ အခါ ဖေနာင့္နာ တဲ့ လကၡဏာ ကို စတင္ ခံစားရတယ္ ။ေျခဖဝါး ၾကြက္သားေတြ အခ်ိန္ၾကာျငိမ္ေနရာ က စတင္ လႈပ္ရွားတာ နဲ႕ နာက်င္ လာတယ္။ ဖေနာင့္ေနရာ က လမ္း စေလွွ်ာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ခပ္စူးစူးနာတယ္။

 

 နီတယ္။ ေရာင္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရင္ ဖေနာင့္အတက္ ထြက္လို့ျဖစ္နိုင္တယ္။ ေသခ်ာေအာင္ ဆရာဝန္ က ေျခေထာက္ ဓာတ္မွန္ ရိုက္ခိုင္းမယ္။ ဖေနာင့္ အတက္ ထြက္ရင္ ဆရာဝန္ နဲ႕ ျပျပီး လိုအပ္တဲ့ ကုသမႈ မ်ိဳး ျပဳလုပ္ရတယ္။

ကုသနည္း မ်ား

 
ေျခဖေနာင့္ အတက္ ထြက္တဲ့အခါ အလြယ္ဆံုး နည္းက ေရခဲ ကပ္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။  အတက္ထြက္ တဲ့ ေျခဖေနာင့္ ကို ေရခဲဝတ္ တင္ေပးနိုင္တယ္။ တစ္ခါ လုပ္ရင္ ၁၅မိနစ္ တစ္ေန႕(၃)ၾကိမ္ ျပဳလုပ္ေပးပါ။

 

 plantar fascia အရြတ္ေၾကာေရာင္ရမ္း တဲ့ အခါ မ်ိဳးမွာ ေရခဲေရ ပုလင္း ကို ေျခဖဝါးေအာက္ ထားျပီး လွိမ့္ေပး ရင္ သိသိ သာသာ သက္သာ လာပါတယ္။ သိပ္ မသက္သာရင္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး (ibuprofen or naproxen) ေသာက္ေပးပါ။ 

 

လိုအပ္ရင္ plantar fascia ေရာင္ရမ္းတာ အတြက္ စတီးရိြဳက္ေဆး ထိုးေပးနိုင္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က ထံုေဆး ပါေရာ ထိုးေပးရတယ္။ အေၾကာေလွ်ာ့ေအာင္ Botox ကိုလည္း ထုိးၾကတယ္ ။ဒါမွ မရေသးရင္ ေနာက္ဆံုး အေနနဲ႕ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ရတယ္။

ကာကြယ္ျခင္း
အဝ မလြန္ေအာင္ ဝိတ္ထိန္းပါ။ အေပါ့စားေလ့က်င့္ခန္း ေန႕စဥ္ျပဳလုပ္ပါ။ ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ခင္ အေၾကာေလွ်ာ့ ပါ။ အိပ္ရာထ လမ္းေလွ်ာက္ခင္ ေျခဖဝါး ကို အေပၚ လွန္တဲ့ ေျခဖေနာင့္ေလ့က်င့္ခန္း အရင္ လုပ္ပါ။ ဖိနပ္ စီးတဲ့အခါ ကိုယ္ နဲ႕သင့္ေတာ္မယ့္ ဖိနပ္မ်ိဳး ေရြးစီးပါ။ ၾကိဳးသိုင္း ဖိနပ္၊ canvas နပ္မ်ိဳး မစီးပါနဲ႕။

 

 ေျမၾကီး နဲ႕ တိုက္ရိုက္ မထိေအာင္ ေျခခုံျမင့္တာမ်ိဳး ကို ေရြးစီး သင့္တယ္။ ေျခေထာက္ အရြယ္ အစားနဲ႕ ကိုက္ညီတဲ့ ဖိနပ္ျဖစ္ဖို႕လည္း လိုတယ္။ ညဖက္ အိပ္တဲ့အခါ က်ပ္စီးတဲ့ စရာ ပစၥည္း (Night splint) တစ္ခုခု ဝတ္ဆင္ျပီးမွ အိပ္စက္ပါ။ ဥပမာ-L ပံုစံ ဖိုက္ဘာ ဖေနာင့္အခံ ကို ဝတ္ျပီး အိပ္သင့္တယ္။ ျပီးရင္ ပတ္တီး တစ္ခုခု နဲ့ က်ပ္စီးပါ။

အစားအေသာက္ေတြ ထဲမွာ အသီးအရြက္ မ်ားမ်ား စားပါ။ လက္ဖက္စိမ္းရည္ ကို ေနစဥ္ ပံုမွန္ေသာက္ေပး ပါ။ Alfalfa leavesက ေရာင္ရမ္းမႈ ကို က်ဆင္းေစျပီး ခုခံအားတက္ေစတယ္ ။ ေန႕စဥ္ေသာက္ သံုးျခင္းျဖင့္ ေျခ ဖေနာင့္ အတက္ မျဖစ္ပြားေအာင္ ကာကြယ္ေပးသတဲ့။ 

 

အိုမီဂါ သရီး ပါဝင္တဲဲ့ ငါးၾကီးဆီ အားေဆးေတြက ေရာင္ရမ္းမႈ နဲ႕ နာက်င္ျခင္း ကို သိသိ သာသာ သက္သာေစ တယ္။ တစ္ေန႕ ၂-၃ ၾကိမ္ထိ ေသာက္နိုင္တယ္။ 

 

vitamin B12 ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း က အရိုးေရာဂါ ေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဖေနာင့္ အတက္ သက္သာေစဖို႕ ငါး၊ အသည္း နဲ႕ ဗီတာမင္ဘီ 12  အားေဆးကို ျဖည့္ဆည္းသင့္ပါတယ္။

သဘာဝ နည္းလမ္းမ်ား

 
-သဘာဝေဆးနည္း က နႏြင္း နဲ႕ ဂ်င္း ကို အသံုးခ်ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အေရာင္ က်ေစတဲ့ အာနိသင္ရွိ တယ္။ ျဖစ္ တဲ့ေျခဖေနာင့္ ကို ေသခ်ာ ပြတ္လိမ္းေပးပါ။ ဂ်င္းေဆးျပား 500mg တေနYသံုးၾကိမ္ (သုိ႕) နႏြင္းေဆး 400mg ေန႕စဥ္ တိုက္ေကၽြးနိုင္ပါတယ္။

-အုန္းဆီ (သို႕) သံလြင္ဆီ (သို႕) နွမ္းၾကတ္ဆီ ကို အပူ အနည္းငယ္ေပး၍ ေျခဖေနာင့္ေပၚတြင္ နွိပ္နယ္ေပး ပါ။ ၾကြက္သားေတြ ေျပေလွ်ာ့ေစျပီး ေရာင္ရမ္း နာက်င္မႈ ကို သက္သာေစတာ ေတြ႕ရတယ္။

-ေဂၚဖီရြက္ ကို ေရေႏြး နဲ႕ျပဳတ္ျပီး အဖတ္ ကို အဝတ္စည္း ၊ေျခဖေနာင့္ ကို ဖိအံုေပးပါ။ မုန္႕ညွင္းေစ့ ကို ေထာင္းျပီး လည္း အံုေပးနိုင္ပါတယ္။ ရွားေစာင္းလက္ပတ္ အနွစ္ကို သံုးျပီး နွိပ္ေပးနုိင္ တယ္။ ေရာင္ရမ္းမႈ သက္သာေအာင္ ေျခဖေနာင့္ ကို ညင္သာစြာ နွိပ္နယ္ေပးပါ။

-ေရခပ္ေႏြးေႏြးထဲ ကို Epsom salt (magnesium sulfate) တစ္ဇြန္းခန္႕ထည့္ျပီး ေရခ်ိဳးပါ။ ေရာင္ရမ္းျခင္း ကုိ သက္သာေစ မယ္။ တင္လဲရည္ ထဲ ကို ဆိုဒါမႈန္႕ နဲ႕ apple cider vinegar ထည့္ျပီး ေရာေပးရင္ အလႊာပါး တစ္ခုျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီ အလႊာပါး ကို ဖံုးေပးရင္ ေျခဖေနာင့္ အတက္ ထြက္သူေတြမွာ အက်ိဳးမ်ားတယ္။
 

-Borax solution ဆို တာလည္း သံုးတယ္။ ကလိုရင္း ခပ္ထားတဲ့ေရ ကို borax နဲ႕ ေရာစပ္ေပးရပါတယ္။ ရလာ တဲ့ Borax solutionကုိ ေရေႏြး နဲ႕ေရာျပီး ေျခဖဝါး ကို စိမ္ေပးပါ။ မႁကာခင္ သက္သာ လာတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္ မယ္။

 

 

 ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
ရတနာပံု သတင္းစာ(၂၈.၇.၁၄)