Piston အေၾကာင္း

Piston အေၾကာင္း မေဖာ္ျပမွီ မီးေလာင္ကြၽမ္းမႈအေၾကာင္း ကို အနည္းငယ္ ႐ွင္းျပလိုပါတယ္။ အရာဝတၱဳ တခု မီးေလာင္ကြၽမ္းရန္အတြက္ အေျခခံအခ်က္ ၃ခ်က္လိုအပ္ပါတယ္။ ၄င္းတို႔မွာ -

၁။ ေလာင္စာ ( fuel )
၂။ ေလ ( oxygen )
၃။ အပူ ( heat )
စတဲ႔ အခ်က္၃ခ်က္႐ွိမွ အရာဝတၱဳ တခုဟာ မီးေလာင္ႏိုင္ပါတယ္။

Engine မ်ားတြင္ Internal Combustion Engine ( အတြင္းမီးေလာင္ေပါက္ကြဲအင္ဂ်င္ ) ၄င္းကို အတိုေကာက္အေနနဲ႔ ( I . C . E engine ) ဆိုၿပီး ထိပ္ဆံုးစာလံုးမ်ားကို အတိုေကာက္ ရည္ၫႊန္း၍ ေခၚဆိုပါ တယ္။ ယခုေခတ္ အသံုးျပဳေနၾကေသာ engး အမ်ိဳးအစားမ်ား ျဖစ္ၾကပါ တယ္။

External Combustion Engine ( အျပင္ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲအင္ဂ်င္ ) ၄င္းကို အတိုေကာက္ အေနနဲ႔ ( E . C . E engine ) ဆိုၿပီး ထိပ္ဆံုးစာလံုးမ်ားကို အတိုေကာက္ရည္ၫႊန္း၍ ေခၚဆိုပါ တယ္။ေ႐ွးေခတ္က သံုးစြဲခဲ႔ေသာ Boiler Engine မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္( ဥပမာ - Titanic သေဘၤာ တြင္ သံုးစြဲေသာ Engine ) စသည္ျဖင့္ engး အမ်ိဳးအစား ၂မ်ိဳး႐ွိပါသည္။

I.C.E (Internal Combustion Engine) အတြင္းမီးေလာင္ေပါက္ကြဲ အင္ဂ်င္ ေတြမွာ-
1. S.I engး နဲ႔
2. C.I engး ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားထပ္႐ွိပါတယ္။

1. S.I engး
S.I engး ဆိုတာ (Spark Ignition system ) ပါ ...cylး အတြင္းမွာ မီးေလာင္ ေပါက္ကြဲဖို႔အတြက္ sparking plug အကူအညီယူၿပီး မီးေလာင္ ေပါက္ကြဲေစတဲ႔စနစ္တခုပါ၊ cylးအတြင္း ေရာက္႐ွိလာတဲ႔ အခ်ိဳးအဆတခုနဲ႔ ေရာစပ္ထားေသာ fuel း air အခ်ိဳးကို pressure တခုအေရာက္မွာ plug ကေန မီးေပးေစလိုက္ျခင္းျဖင့္ combustion တခုကို ျဖစ္ေပၚေစျခင္းပါ။(တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ sparking plug ကို အဓိက အားျပဳၿပီး ေပါက္ကဲြရတဲ႔ engး အမ်ိဳးအစားပါ)

2. C.I engး
C.I engးဆိုတာ cylး အတြင္းမွာ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ႔ အပူတခုကိုpressure ျဖင့္ (Compress)ဖိက်စ္ဖန္တီးယူၿပီး fuel system တခုမွ fuel ျဖန္းေပးလိုက္ျခင္းျဖင့္ combustion တခုကို ျဖစ္ေပၚေစျခင္းပါ။(တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ compression (ဖိက်စ္ျခင္း) ကို အဓိက အားျပဳၿပီး ေပါက္ကြဲရတဲ႔ engးအမ်ိဳးအစားပါ)။

အထက္က ေဖာ္ျပၿပီးသလို engး တလံုးတြင္ ျဖစ္ေပၚ မည့္ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲမႈအတြက္ အေျခခံအေနျဖင့္ အပူတခုလိုအပ္ပါမည္။ ထို လိုအပ္ေသာအပူကို piston က လုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။ cylး အတြင္း ေရာက္႐ွိလာေသာေလကို piston က အေပၚသို႔ တြန္းေရႊ႔ဖိက်စ္ၿပီး အပူတခုအျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္းေရာက္႐ွိေစရန္ လုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။

ထိုရ႐ွိလာေသာ ေလအပူထဲကိုမွ fuel ( ေလာင္စာ ) ပက္ျဖန္းေပး လိုက္ေသာအခါ [ ေလာင္စာ + ေလ + အပူ = မီးေလာင္ေပါက္ကြဲ (combustion) ] မႈတခု ျဖစ္ေပၚပါသည္။ ထိုေပါက္ကြဲမႈ က မွ တစ္္ဆင့္ ေပါက္ကြဲအားျဖင့္ piston အား ေအာက္သို႔ တြန္းေရြ႕ေစၿပီး crankshaft ကို လည္ ပတ္မႈ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

ထို႔ေၾကာင့္ piston သည္ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ ထြက္ေပၚ လာေသာ thermal stress (အပူဒဏ္) အား အမ်ားဆံုး ခံရပါတယ္။ ထိုအပူဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္႐ွိသည့္ piston အား သတၱဳ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေရာစပ္၍ တီထြင္ထုတ္လုပ္ၾကပါတယ္။ piston သည္ အပူဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္႐ွိရမည့္ အျပင္ ၊ ၄င္းမွာျဖစ္ေပၚေနေသာ အပူဒဏ္အား လ်င္ျမန္စြာစီးကူးေစ၍ အျခားအစိတ္အပိုင္း မ်ား ကို အပူျဖန္႔ျဖဴ းေပးရပါမည္။

ဒါေၾကာင့္ အပူစီးကူးမႈ လ်င္ျမန္ေသာ aluminium (အလူမီနီယမ္) သတၱဳ ကိုအေျခခံၿပီး piston မ်ားအား ထုတ္လုပ္ၾကပါတယ္။ piston ထုတ္လုပ္ပံုနည္းလမ္းစဥ္ ၂မ်ိဳး႐ွိပါတယ္။ ၄င္းတို႔မွာ casting (သတၱဳ အရည္အားမိုလ္တခုအတြင္း သြန္းေလာင္းျခင္း) ႏွင့္ forging ( အပူခံထားေသာ သတၱဳ အား ဖိအားအျမင့္ျဖင့္ထု႐ိုက္၍ ပံုေဖာ္ျခင္း) ဟူေသာ နည္းမ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။

forging နည္းျဖင့္ ထုတ္လုပ္ထားေသာ piston သည္ casting နည္းျဖင့္ထုတ္လုပ္ေသာ piston ထက္ ခံႏိုင္ရည္အား ျမင့္ပါသည္။

Piston တစ္လံုးတြင္ ပါဝင္ေသာ သတၱဳ အခ်ိဳးအဆသည္ ထုတ္လုပ္သူ အေပၚမူတည္၍ piston တမ်ိဳးႏွင့္တမ်ိဳး မတူညီၾကေပ။ piston တြင္ ပါဝင္ေသာ သတၱဳ အမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္၍ piston ၏ အရည္ အေသြးႏွင့္ တန္ဘိုးေဈးႏႈန္းမ်ားလည္း အထိုက္အေလ်ာက္ ကြာျခားၾကပါ သည္။

casting ( သြန္းေလာင္းျခင္း) နည္းျဖင့္ထုတ္လုပ္ထားေသာ piston မ်ားသည္ ကုန္က်စရိတ္ အနဲ ဆံုးျဖစ္ပါသည္။ အားနဲေသာအခ်က္မွာ သြန္းေလာင္းေနစဥ္္တြင္ piston သတၱဳ သား အတြင္း ေလခိုၿပီး vacuum (ေလဟာနယ္) ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါသည္။

piston သည္ အပူဒဏ္ ၊ အပူစီးကူးမႈအျပင္ ေပါ႔ပါးမႈ ႐ွိဖို႔လည္း လို အပ္ပါသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ piston သတၱဳ အား aluminium (အလူမီနီယမ္) သတၱဳ ကိုအေျခခံၿပီး အျခား သတၱဳမ်ားျဖင့္ ေရာေႏွာ aပါင္းစပ္ၿပီးထုတ္လုပ္ၾကပါသည္။

ေ႐ွးယခင္က piston အား အျခားသတၱဳမ်ားျဖင့္ ေရာေႏွာေပါင္းစပ္၍ ထုတ္လုပ္ၾကေသာ္လည္း ယခုအခါတြင္ ထို႔ထက္နည္း ပညာျမင့္ မားေသာ တီထြင္မႈမ်ားျဖင့္ ထုတ္လုပ္လာၾကပါသည္။ piston ထုတ္ လုပ္ရာတြင္ စဥ္းစားရသည့္အေျခခံအခ်က္ မွာ အပူဒဏ္ခံႏိုင္ရည္ ႐ွိရမည္ ၊ အပူ စီးကူးမႈအား ေကာင္းရမည္ ၊ ေပါ႔ပါး ခိုင္ခန္႔ရမည္။ ထုတ္လုပ္သူမ်ားသည္ ထိုအခ်က္မ်ားအား အေျခခံစဥ္းစား၍ တီထြင္ ထုတ္လုပ္လာၾကပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ယခုအခါတြင္ piston အတြက္ aluminium အတြင္း silicon ေပါင္းစပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ လာၾကပါသည္။ silicon သည္ အပူစုပ္ယူမႈနည္းသည္။ ခံစားရသည့္အပူေၾကာင့္ aluminium သား အတြင္းေပ်ာ္ဝင္ၿပီး တသားတည္းေပါင္းစပ္သြားသည္။

ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ အပူအား piston မွ စုပ္ယူရသည့္ အားလည္း aလ်ာ႔နဲသြားပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ thermal stress ဒဏ္ ခံရမႈနဲ သည့္ အတြက္ အပူေၾကာင့္ piston ပံုပ်က္ျခင္း ၊ piston အား liner ႏွင့္ ႐ိုက္ခတ္ေစသည့္ျဖစ္စဥ္အား ေလွ်ာ႔ခ်ႏိုင္လာပါသည္။ ထိုနည္းတူစြာ engး မွထြက္ေပၚမည့္ noise ( ဆူညံမႈ ) ကိုလည္း ေလွ်ာ႔ခ်ႏိုင္ လာ ပါသည္။ အဆိုပါ piston မ်ိဳးကို Hypereutectic piston ဟု ေခၚ ဆို ၾကပါသည္။

Piston type ကိုေရြးခ်ယ္ရာတြင္ combustion chamber ၏ ထုထည္ ၊ compression ratio စသည္တို႔အား အေသးစိတ္တြက္ ခ်က္ၿပီးမွ သင့္ေတာ္မည့္ piston type ကို ေရြးခ်ယ္၍ သံုးစဲြၾက ပါ သည္။

1. Dome piston type (ထိပ္လံုး piston)
အဆိုပါ piston type အား 2 stroke engine မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳပါသည္။ အထူးသျဖင့္ compression ratio ျမင့္ ေသာ 2 stroke engine မ်ားတြင္သံုးၾကသည္။

2. Bowl / Dish piston type (ထိပ္ခ်ိဳင့္ piston)
အဆိုပါ type အား compression ျမင့္လြန္းသည့္ combustion chamber ႐ွိေသာ engine မ်ားတြင္ compression ratio ေလွ်ာ႔ခ်ရန္အတြက္ အသံုးျပဳပါသည္။အထူးသျဖင့္ turbocharger (သို႔) supercharger ပါေသာ engine မ်ားတြင္ detonation ျဖစ္ေပၚမႈကိုေ႐ွာင္ၾကဥ္ႏိုင္ရန္ အတြက္compression ratio ကို ေလွ်ာ႔ခ်ရန္ အဆိုပါ bowl (or) dish piston type ကို သံုးစြဲၾက ပါသည္။မ်ားေသာအားျဖင့္ diesel engine မ်ားတြင္ အသံုးမ်ားပါသည္။ ထို type ကိုသံုးစြဲျခင္း ၿဖင့္ fuel spray ( ေလာင္စာဆီ ပန္းသြင္းမႈ ) အားေကာင္းမြန္ေစပါသည္။ sparking engine မ်ားတြင္လည္း လ်င္ျမန္စြာ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲမႈကို ျပဳလုပ္ေပးပါသည္။

3. Flat piston type
အထက္ပါ flat piston type တြင္ ၂မ်ိဳး ၂စား႐ွိပါသည္။
၁။ plane flat top type (မ်က္ႏွာျပင္လံုးဝညီညာေနေသာ) ႏွင့္
၂။ flat top piston with valve relief ( piston ႏွာျပင္တြင္ Exhaust valve ႏွင့္ Inlet valve အရာအခ်ိဳင့္မ်ားပါေသာ ) type ဟူ၍ ၂မ်ိဳး ၂စား ကြဲျပန္ပါသည္။

နံပါတ္(၁) အမ်ိဳးအစားသည္ ထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္ အသက္ သာဆံုး ပံုစံျဖစ္ပါသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ေစ်းသက္သာေသာ engine မ်ားႏွင့္ engine volume ေလွ်ာ႔ခ်လိုေသာ engine မ်ားအတြက္ အသံုးမ်ားပါသည္။

နံပါတ္(၂) အမ်ိဳးအစားမွာမူ ထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္ အနည္းငယ္ ျမင့္မားပါသည္။ ၄င္းအမ်ိဳး အစားသည္ compression ratio ကို ျမင့္မားေစပါသည္။ အထူးသျဖင့္ piston ထိပ္ဆံုးေရာက္ ႐ွိခ်ိန္သည္ compression ratio အျမင့္ဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။ direct injection ျဖစ္ေသာ diesel engine မ်ားတြင္ swirl volume ႏွင့္ turbulance အတြက္ air flow အားေကာင္းစြာျဖစ္ ေပၚေစပါသည္။

piston type အားေရြးခ်ယ္ရာတြင္ မည္သည့္ engine အတြက္ မည္သည့္ type အသံုးျပဳမည္ဟု ပံုေသသတ္မွတ္ခ်က္မ႐ွိပါ။ combustion chamber ၏ volume ႏွင့္ compression ratio တို႔ အား တြက္ခ်က္ၿပီးမွသာ ၄င္းႏွင့္ကိုက္ညီမည့္ piston type ကို ထုတ္လုပ္သူမွ ေရြးခ်ယ္သတ္ မွတ္ သံုးစြဲၾကပါသည္။

Piston တိုင္းတြင္ piston slap ( piston ႐ိုက္ခတ္မႈ) ႐ွိတတ္ၾက ပါသည္။ အဆိုပါ ႐ိုက္ခတ္မႈ သည္ piston မည္သည့္ေနရာသို႔ ေရာက္႐ွိေနပါေစ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါသည္။ ဘယ္အခ်ိန္တြင္ အျဖစ္ မ်ားသနည္း ? engး အား စတင္ႏိႈးေသာအခ်ိန္တိုင္းတြင္ ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါသည္။

မည္သည့္ေနရာတြင္ အဓိက ႐ိုက္ခတ္တတ္သနည္း ?
Piston skirt ေနရာတြင္ အမ်ားဆံုး႐ိုက္ခတ္ပါသည္။ piston တလံုး အား သာမန္ၾကည့္လ်င္ လံုးဝ ဝိုင္းစက္ေနေသာပံုဟု ထင္ျမင္ ရ တတ္ပါသည္။ အမွန္တကယ္တြင္ေတာ႔ oval shape (ဘဲဥပံု သ႑ာန္) သာ ႐ွိပါသည္။

combustion ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာ အပူေၾကာင့္သာ piston ျပန္႔ ကားသြားၿပီး အဝိုင္းပံုစံ အျပည့္ သို႔ ေရာက္႐ွိပါသည္။ engး ေအးစ အခ်ိန္တြင္ engး စႏိုးႏိုးခ်င္း piston သည္ မျပန္႔ ကားေသးပါ၊ အခ်ိန္ အနဲငယ္အၾကာ လံုေလာက္သည့္အပူခ်ိန္ရမွ ျပန္႔ကားလာရသည့္ အတြက္ engး စႏိႈးတိုင္းတြင္ piston slap ျဖစ္ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။

သို႔မဟုတ္ပါပဲ piston မွ အခ်ိန္တိုင္း ႐ိုက္ခပ္သံ ထြက္ေပၚေနပါက engး အား စစ္ေဆးသင့္ေန ပါၿပီ။ ထို႔အတူ piston တြင္ side thrust effect ဟူေသာ ျဖစ္စဥ္လည္း ႐ွိၾကပါသည္။

piston ေတြရဲ႕ side thrust effect (ေဘးတိုက္တြန္းျခင္း) အေၾကာင္း ကို အနည္းငယ္႐ွင္းျပ လိုပါတယ္။

piston တိုင္းဟာ engး သံုးစြဲသူရဲ႕အေပၚကိုမူတည္ၿပီး side thrust effect ဒဏ္ကို အနဲႏွင့္ အမ်ား ခံစားၾကရတဲ႔ အစိတ္အပိုင္း တခုျဖစ္ ပါတယ္။ piston တလံုးကိုယူၿပီး piston pin ေပါက္ ႐ွိတဲ႔အျခမ္းကို မိမိဘက္တြင္ထားပါ ၊ ၿပီးရင္ piston မ်က္ႏွာျပင္ကို အေပၚစီး ကေန ၾကည့္ပါ piston pin ဝန္႐ိုးရဲ႕ ဘယ္ဘက္အျခမ္းနဲ႔ ညာဘက္ျခမ္း ဧရိယာေတြဟာ အဆိုပါ side thrust effect ကို ခံစားၾကရတဲ႔ ဧရိယာေတြပါပဲ။(piston pin ေပါက္႐ွိတဲ႔ဘက္ အျခမ္းေတြမဟုတ္ပါ ပံုႏွင့္တကြ ႐ွင္းျပေပးထားပါတယ္)

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လို side thrust ဒဏ္ခံစားရသလဲ ဆိုေတာ႔ မီးေလာင္ေပါက္ကဲြၿပီးလို႔ piston ေအာက္ဘက္ကို အ႐ွိန္နဲ႔ဆင္း လာခ်ိန္မွာအဆိုပါ ဒဏ္ကိုအျပည့္အဝ ခံစားရပါတယ္.။ ..ေပါက္ကြဲမႈရဲ႕ force(အား)နဲ႔ piston ကိုေဆာင့္တြန္းခ်ခံလိုက္ရတဲ႔ အတြက္ပါ၊

အဆိုပါခံစားခ်က္ ကို (major side thrust effect)လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီဒဏ္ကို engး အႀကီးႀကီးေတြ (တစ္နည္းအားျဖင့္ cylးအေရ အတြက္ မ်ားတဲ႔ engးေတြမွာ lever ကို တဗ်င္း ဗ်င္း တျဗဲျဗဲနဲ႔ ေဆာ႔ကစားခံ ရတဲ႔ piston ေတြမွာ) အဲ႔ ဒဏ္အမ်ားဆံုးခံစားရပါတယ္။

piston အေပၚဘက္ကို တက္တဲ႔အခ်ိန္မွာက် သူ႔မွာ force(အား) သိပ္မ႐ွိေတာ႔ပါဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အနည္းငယ္ပဲ ဒီဒဏ္ကို ခံစားရ ပါ တယ္၊ ဒါကို (minor side thrust effect) လို႔ေခၚပါတယ္။ သူ က လည္း လံုးဝ မခံစားရတာေတာ႔မဟုတ္ပါဘူး၊အနည္းငယ္ေတာ႔ခံစား ရပါတယ္။

ဒီသေဘာကို ဆင္ျခင္မိရင္ engး ႀကီးေတြေမာင္းႏွင္ေနတဲ႔သူမ်ား မိမိ engးကို lever ကစားျခင္း ေ႐ွာင္ၾကဥ္ႏိုင္ၾကပါေစ ဗ်ာ...။

( ငါးဖမ္းစက္ေလွေတြမွာ တခ်ိဳ႕ပဲ႔နင္းမ်ား lever ကစားတတ္ေလ ႔႐ွိၾကပါတယ္)။

မ်ားေသာ အားျဖင့္ ဒီအက္ကြဲတဲ႔ ဒဏ္ကိုခံရတဲ႔ piston ေတြကေတာ႔ piston ေတြမွာ ေခ်ာဆီ oil groove slot ေျမာင္းေလးေတြပါတဲ႔ piston ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားေလ႔႐ွိတာ..သံုးသပ္မိပါတယ္။

Piston တလံုးအား ၾကည့္႐ႈ စစ္ေဆးရန္အတြက္ piston အား အပိုင္း ၃ပိုင္းခြဲ၍ စစ္ေဆးပါ။

1. Piston head ( piston crown)
piston ၏ ထိပ္ဆံုးအပိုင္းကို ေခၚဆိုပါတယ္။

2. Rings land & pin
piston ၏ piston rings ႏွင့္ piston pin ႐ွိေသာအပိုင္းကို ေခၚဆိုပါတယ္ ။

3. Skirt
Piston ၏ ေအာက္ပိုင္း( piston pin ၏ ေအာက္ဘက္အပိုင္း ကိုေခၚဆိုပါတယ္)

Piston တစ္လံုးတြင္ ႐ွိေသာ တည္ေနရာေခၚဆိုပံုမ်ားအား ပံုႏွင့္တကြ ပံု(1) တြင္ေဖာ္ျပေပး ထား ပါသည္။ ပံုႏွင့္စာ တိုက္ဆိုင္ၾကည့္႐ႈ၍ ေလ႔လာၾကပါရန္။

piston တလံုး၏ total height (piston အျမင့္) အား piston ၏ ထိပ္ဆံုးေနရာ အနားအျမင့္မွ piston skirt ေအာက္စြန္းအနားထိ အကြာအေဝးကို ေခၚဆိုပါသည္။

piston head (or) piston crown ၄င္းကို piston ring အေပၚဆံုး ကြင္းေနရာမွ piston အေပၚဘက္မ်က္ႏွာျပင္ေနရာအထိကို ေခၚဆိုပါသည္။

Rings land (rings zone) ဆိုသည္မွာ piston ring မ်ား တည္ ႐ွိ ရာေနရာ အစိတ္အပိုင္းကို ေခၚဆိုပါသည္။

Top land ဆိုသည္မွာ piston ring အေပၚဆံုးကြင္း၏အထက္ တည္႐ွိရာေနရာကို ေခၚဆိုပါသည္။

2nd land ဆိုသည္မွာ ပထမ piston ring ႏွင့္ ဒုတိယ piston ring အၾကား တည္႐ွိရာေနရာကို ေခၚဆိုပါသည္။

3rd land ဆိုသည္မွာ ဒုတိယ piston ring ႏွင့္ တတိယ piston ring အၾကား တည္႐ွိရာေနရာကို ေခၚဆိုပါသည္။

Rings groove ဆိုသည္မွာ piston ring အထိုင္ခ် တပ္ဆင္ရာ ေျမာင္းကေလးကို ေခၚဆိုပါသည္။

Piston တလံုးမွာ ထိပ္ဆံုးမွာ႐ွိေနတဲ႔ ring ကcompression ring ပါ၊ အလယ္မွာ႐ွိေနတဲ႔ ring ေတြကေတာ႔ intermediate ring ေတြပါ၊ ေအာက္ဆံုးမွာ ႐ွိေနတာကေတာ႔ oil control ring ပါ။

intermediate ring ေတြကို wiper ring , scrapper ring ဟုလည္း ေခၚဆိုတတ္ပါသည္။

Piston တလံုးတြင္ ဖိက်စ္မႈကို အဓိက လုပ္ေဆာင္ေပးရတာက အေပၚဆံုးမွာ တည္႐ွိေနတဲ႔ compression ring ပါ၊ intermediate ring (wiper) (scraper) ကြင္းကေတာ႔ ဒုတိယ အေနနဲ႔ ဖိက်စ္ေပး တာပါ။ ၄င္းရဲ႕ အဓိကလုပ္ေဆာင္ခ်က္က oil control ring က liner ကို သုတ္လိမ္း ေပးခဲ႔သည့္ ေခ်ာဆီမ်ားကို ျပန္လည္ ျခစ္ထုတ္ယူ သြား ရန္ အတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ လုပ္ ေဆာင္ ပါ တယ္ (ဒါေၾကာင့္လည္း ၄င္းကို wiper ring , scraper ring ဟု ေခၚဆိုရျခင္းျဖစ္ ပါတယ္)။

oil control ring ကေတာ႔ piston ႏွင့္ liner ေပၚတြင္႐ွိေနေသာ အပူမ်ားအား ေခ်ာဆီမွတဆင့္သယ္ေဆာင္ရန္ ႏွင့္ liner ႏွင့္ rings မ်ား၏ ပြတ္တိုက္မႈမ်ားအား ေလ်ာ႔နည္းေစရန္အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ engး မ်ားတြင္ piston မွ အပူမ်ားအား ေလွ်ာ႔ခ်ရန္အတြက္ piston cooling nozzle ဟုေခၚဆိုသည့္ ေခ်ာဆီျဖန္းေပးေသာ nozzle မ်ားအား liner ၏ ေအာက္ဘက္ crankase block အတြင္း ဘက္တြင္ တပ္ဆင္ေပးထားတတ္ၾကပါသည္။

oil control ring groove ထဲတြင္႐ွိေသာ အေပါက္ကေလးမ်ားကို oil return hole ( ဆီျပန္ ေပါက္ ) ဟုေခၚဆိုပါသည္။

Compression height ဆိုသည္မွာ piston ၏ ထိပ္ဆံုးေနရာ အနားအျမင့္မွ piston pin ေပါက္၏ အလည္ေနရာအထိကို ေခၚဆိုပါသည္။

Piston pin ကို wrist pin ၊ gudgeon pin စသျဖင့္ ေခၚဆိုပါသည္။

Pin bore ဆိုသည္မွာ Piston pin တပ္ဆင္သည့္အေပါက္ကို ေခၚဆိုပါသည္။

Piston pin ေအာက္ဘက္က ေနရာေလးအား piston boss ဟုေခၚ ဆိုပါသည္။

Piston pin ေဘး႐ွိ ေနရာအား side relief on full round ဟုေခၚ ဆိုပါသည္။

Piston ထိပ္႐ွိ v/v ပံုစံအခြက္ကေလးအား v/v relief ဟု ေခၚဆို ပါသည္။

Piston pin ေပါက္အတြင္း အျပင္ေနရာတြင္႐ွိေသာ ေျမာင္းေန ရာေလးကို pin lock groove ဟု ေခၚဆိုပါသည္။Piston pin ကို lock လုပ္ရန္အတြက္ျဖစ္ပါသည္။

Piston ၏ မ်က္ႏွာျပင္ ခံုးေနေသာ ေနရာအား dome height ဟု ေခၚဆိုပါသည္။

Piston ၏ မ်က္ႏွာျပင္ ခြက္ဝင္ေနေသာေနရာအား bowl ဟု ေခၚ ဆိုပါသည္။

တခ်ိဳ႕ေသာ Piston ၏ skirt ေနရာတြင္ အေပါက္ကေလးမ်ား ပါ႐ွိ တတ္ပါသည္။ ထိုေနရာကို slot ဟု ေခၚဆိုပါသည္။

Piston တစ္လံုးအား visual check (မ်က္ျမင္စစ္ေဆး) ရာတြင္ piston crown မ်ား အက္ကြဲ ေနျခင္း ၊ ပြန္းစားေနျခင္း ႐ွိ/မ႐ွိ ၊ piston bowl ေနရာမ်ားတြင္အက္ကြဲေနျခင္း ႐ွိ/မ႐ွိ ၊ piston pin ေနရာတြင္ အက္ကြဲေနျခင္း ၊ ပြန္းစားေနျခင္း ႐ွိ/မ႐ွိ ၊ piston pin ၏ အျခား တဘက္ျခမ္းေန ရာတြင္ side thrust effect ေၾကာင့္ ပြန္းစားေနျခင္း ႐ွိ/မ႐ွိ ၊ piston skirt ေနရာတြင္ piston slap ေၾကာင့္ ပြန္းစား ပဲ႔ေနျခင္း ႐ွိ/မ႐ွိ ၊ piston to liner clearance ကို စစ္ေဆးရာတြင္ piston အား piston ring ႏွင့္အတူ liner အတြင္းထည့္သြင္းၿပီး piston ႏွင့္ liner အၾကား feller gauge ျဖင့္ ထိုးသြင္းၿပီး စစ္ေဆးေပးရပါမည္။

စစ္ေဆးရာတြင္ လက္ခံႏိုင္သည့္အတိုင္းအတာ တန္ဘိုးမ်ားမွာ ပံုေသ သတ္မွတ္ခ်က္မ႐ွိပါ။ ထုတ္လုပ္သူ၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္ေပး ထားေသာ ကိန္းဂဏန္းတန္ဘိုးမ်ားအတိုင္းသာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ ရပါသည္။

Piston ပ်က္စီးမႈအေၾကာင္းရင္းအား ဆန္းစစ္ၾကည့္လ်င္ % အားျဖင့္ .....

၁။ ဆီပန္းသြင္းပံု timing မမွန္ျခင္းေၾကာင့္ 32%
၂။ exး ပိတ္ဆို႔ျခင္းေၾကာင့္ 22%
၃။ engး load အလြန္အကြၽံေမာင္းျခင္းေၾကာင့္ 15%
၄။ cylး အတြင္းဆီမ်ားစြာ ေရာက္႐ွိေသာေၾကာင့္ 12%
၅။ piston crown လံုေလာက္စြာမေအးေသာေၾကာင့္ 11%
၆။ ေလာင္စာဆီအရည္အေသြးညံ့ဖ်င္းေသာေၾကာင့္ 5%
၇။ တပ္ဆင္ပံုနည္းစနစ္မမွန္ေသာေၾကာင့္ 3% စသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္တို႔အားေတြ႕႐ွိ ရပါ မည္။

ထို႔အျပင္ မည္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ ပ်က္စီးေလ႔အမ်ားဆံုး ႐ွိသည္ကို စမ္းစစ္ၾကည့္လ်င္ ....

၁။ piston pin ပ်က္စီးမႈ 29%
၂။ piston head ပ်က္စီးမႈ 21%
၃။pistonhead seizeျဖစ္ျခင္19%
၄။ piston skirt seize ျခင္း 17%
၅။ rings ႏွင့္ skirt ပ်က္စီးျခင္း 7%
၆။ piston pin က်ိဳးပဲ႔ျခင္း 4%
၇။ piston pin seize ျဖစ္ျခင္း 3%   စသည္ျဖင့္ ေတြ႔႐ွိရပါမည္။

piston ပ်က္စီးပံုႏွင့္ မည္သည့္အတြက္ ပ်က္စီးရေၾကာင္းကို သီးျခား post ေရး၍တင္ထားၿပီးျဖစ္သည့္အတြက္ ႐ွာေဖြေလ႔လာ ဖတ္႐ႈၾက ပါရန္။

ဆက္လက္၍ ေဖာ္ျပေပးပါမည္။

ပညာ႐ွင္အားလံုးအားေလးစားလ်က္  ........  

(ျပန္လည္မ်ွေဝျခင္းသာ)

Respectfully Credit >>>
ေအာင္ျမင္သူ - ဆားဗစ္ အင္ဂ်င္နီယာ

ကား - Car အ ေၾကာင္း စံု