သခင္စိတ္ ကြ်န္စိတ္

(1)

“If an eye for an eye and a tooth for a tooth, then soon the world becomes blind and toothless.”

အိႏၵိယက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဗိသုကာႀကီး မဟတၱမဂႏၵီ ေၿပာခဲ႔တဲ႔ အေျမာ္ အျမင္႐ွိ႐ွိ၊ ပညာ စကား ျဖစ္သည္။

“ မ်က္လံုး တစ္လံုးအတြက္ မ်က္လံုး၊ သြား တစ္ေခ်ာင္း အတြက္ သြား တစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ သာ လက္စားေခ်ၾက   စတမ္း ဆိုရင္ ကမၻာႀကီးဟာ မ်က္လံုးေတြ ကန္းၿပီး သြားေတြ က်ိဳးေနမွာေပါ႔ ”

လူ႔သမိုင္း (၅၅၆ဝ) ႏွစ္တြင္ စစ္ပြဲေပါင္း (၁၄၅၃ဝ) ေက်ာ္ျဖစ္ခဲ႔ၿပီး သန္းေပါင္း မ်ားစြာေသာ လူတို႔ ေသေၾက ပ်က္စီးခဲ႔ၿပီး ျဖစ္သည္ ။

 အသိ မတူတဲ႔လူေတြ
***********************

လူေတြ အသိ မတူၾကေခ်၊ ကိုယ္က်င္လည္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ ၏ အေရာင္ကို လက္ခံၾက၏ ။ ဗုဒၶသည္ အျမင္ (၂) မ်ိဳးကို ခ်ျပခဲ႔၏။ {အဝိဇၨာ} အျမင္ႏွင္႔ {ဝိဇၨာ} အျမင္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္ ။ 

ပုထုဇဥ္တို႔ ၏ အျမင္ကို {အဝိဇၨာ} အျမင္ ဟူေသာ အမွန္ မသိျခင္းျဖင္႔ ဆံုးမ ခဲ႔ၿပီး အရိယာ တို႔၏ အျမင္ကို အမွန္ သိေသာ {ဝိဇၨာ} အျမင္ျဖင္႔ ပညာ အျမင္ရေအာင္ ေဟာၾကားခဲ႔သည္။ {အဝိဇၨာ} အျမင္တြင္ အမွားကို အမွန္ထင္၏။ အိပ္မက္ႏွင္ ႔ႏိႈင္းယွဥ္ခဲ႔သည္။ အိပ္မက္ထဲ၌ အားလံုးျဖစ္ႏိုင္၏။ ဆင္းရဲႏိုင္ ၏ ။ မင္းျဖစ္ႏိုင္သလို သူေတာင္းစား လည္း ျဖစ္ႏိုင္၏။ စိတ္စြဲရာ Nမင္မက္ျခင္းကို အိပ္မက္ မက္စဥ္ ခဏ၌ အမွန္ ဟု ထင္ ၏။

ေ႐ွးႏွစ္ (၂၅ဝဝ) ေက်ာ္ အက်င္႔သီလ ဦးစားေပးစဥ္ အခါက လူတို႔ ၏ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းသည္ အေျခခံ အုတ္ ျမစ္ျဖစ္သည္ ။ ယခု (၂၁) ရာစုထဲ ဝင္ေခ်ၿပီ၊ မည္သည္က အဝိဇၨာ၊ မည္သည္က ဝိဇၨာကို ခြဲျခားရန္ ပို၍ ခက္ခဲလာသည္။ ႐ုပ္ ဝတၳဳ ဦးစားေပး အခါသမယတြင္ အမွန္အမွားသည္ ပို၍ ဝိဝါဒ ကြဲျပားစရာ ျဖစ္လာ သည္။ 

သစၥာတည္ေသာ တရားတို႔ကို တည္ျခင္းသည္ {ဝိဇၨာ} ျဖစ္၍ ေလာက အက်ိဳး သယ္ပိုးႏိုင္ေသာ အရာတို႔ကို ဟုတ္တိုင္းမွန္ရာ သိၿခင္းကို {ဝိဇၨာ} ဟု ေယဘုယ် သေဘာ သတ္မွတ္ႏိုင္ၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္တို႔ကို {အဝိဇၨာ} ဟု ေခၚႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ ထိုမွတစ္ပါး အမွန္တရားဟူသည္ အၿမဲမ႐ွိ ေခ်။ အမွန္တရား ဟူသည္မွာ ကာလတစ္ခု အတြင္း၌သာ ျဖစ္တည္ခြင္႔ ႐ွိသည္။ ေနာက္ အမွန္တစ္ခု အစားထိုး ဝင္ေရာက္၊ ေျခဖ်က္ျခင္း မခံရမီအတြင္းသာ မွန္ႏိုင္၏။

အိုင္းစတိုင္း၏ E = MC2 ကို အမွန္တရားဟု ကာလတစ္ခု အတြင္း လက္ခံခဲ႔ သည္။ ေနာက္ ထြက္ေပၚလာေသာ သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ားက အိုင္းစတိုင္း၏ သီအိုရီကို {မွားသည္} ဟု မေျပာေသာ္လည္း {မမွန္ ေတာ႔} ဟု ဆိုလာၿပီ ။ ေလာက၌ လက္ ခံထားေသာ အမွန္တို႔သည္ {ယာယီ အမွန္} မ်ားသာ ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္ တစ္ခု အတြင္း အမ်ားက လက္ခံႏိုင္ဖြယ္ရာ ႐ွိျခင္းကို အမွန္ဟု သတ္မွတ္၍ ရသလို မိမိ၏ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားကိုလည္း အမ်ားက လက္ခံ ႏိုင္ေသာ အေျခေရာက္လွ်င္ အမွန္ေဆာင္႐ြက္သူ ျဖစ္မည္သာ။

Free Market Economy ကို လက္ခံလာၾကသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၄ဝ) မွ် ႐ွိေခ်ၿပီ ။ (၂ဝဝ၈) စက္တင္ဘာ World Financial Crisis ေၾကာင္႔ Adam Smith ၏ ‘Invisible Hand’ ကို သံသယ မ်က္လံုး မ်ားျဖင္႔ ၾကည္ ႔ၾကေတာ႔ သည္။ 

Free Market ႏွင္႔ ဝိေရာဓိျဖစ္ေသာ State Intervention ကို ျပန္လည္ တူးဆြေဖာ္ထုတ္ လာသူေတြ အားေကာင္း လာၾကေတာ႔သည္။ Keyne ဆိုသူ ၿဗိတိသွ်ေဘာဂပညာ႐ွင္၏ သီအိုရီ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း Keyne’s Theory ကိုလည္း အျပည္႔အဝ လက္ခံ၍ မရေသးေခ်။ သီအိုရီမ်ား၊ အၿမဲ မမွန္ဆိုသည္ ကို ေျပာလိုျခင္း ျဖစ္သည္။ အမွန္တရား တစ္သမတ္တည္း မ႐ွိသည္ကို ေရးလိုျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

လို၊ တိုး၊ ပို၊ ေလွ်ာ႔ ျပဳျုပင္ေျပာင္းလဲျခင္းမ်ားျဖင္႔ ႐ွည္လ်ားေသာ သမိုင္းကို ေရးၾကရင္း သည္ေန႔ေခတ္ ၊ သည္ ေန႔ အခ်ိန္ကို ေရာက္လာၾကသည္။  {အနိစၥ} တည္ၿမဲျခင္းမ႐ွိ ကိုေထာက္ခံေသာ ေခတ္သစ္ ‘Change’ ဟူေသာ ေဝါဟာရ တြင္က်ယ္ လာၿပီး အေမရိကန္ သမၼတသစ္ Barack Obama (၄၄) ဦးေျမာက္ သမၼတျဖစ္ရန္ သံုးစြဲခဲ႔ရေသာ စကား အထိပင္ ျဖစ္လာခဲ႔သည္။ 

အၿမဲ မမွန္ေသာ္လည္း ေလာက အက်ိဳး၊ အမ်ားအက်ိဳး မည္မွ်ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္သည္၊ မည္မွ် ေစတနာ၊ ေမတၱာ ႐ွိသည္ ဆိုေသာ ေစတနာေပၚေတာ႔ တည္မွီပါသည္။ အမွား မကင္းေသာ္လည္း { ေစတနာ } ႐ွင္းရန္ေတာ႔ လိုသည္။ အသိမတူၾကသည္႔အတြက္ ေစတနာတို႔ မတူႏိုင္ေခ် ။ 

ဗုဒၶ ေလာက အက်ိဳးသယ္ပိုးရန္ ေလးသေခၤ် ကမၻာတစ္သိန္း ပါရမီျဖည္႔ က်င္႔ၿပီး မဟာက႐ုဏာ႐ွင္ ၿဖစ္လာေသာ မဟာလူသားမ်ား ႐ွိသလို { ငေတ မာရင္ၿပီးေရာ } ဆိုသည္႔ ေလာက အေပၚ ေစတနာ နည္းသည္႔သူမ်ားလည္း အသေခၤ်၊ အနႏၱပင္ ျဖစ္သည္။

.
ေယာနိေသာ မနသိကာရ
***************************

ေစတနာေကာင္းရန္၊ စိတ္ထားတတ္ဖို႔ ဗုဒၶဘာသာက အဆံုးအမ ထား၏။ တစ္ပါးသူ အေပၚ အေကာင္းျမင္ဝါဒ ႐ွိျခင္းသည္ { ေယာနိေသာ မနသိကာရ } ျဖစ္ၿပီး အဆိုးျမင္ျခင္းသည္ { အေယာနိေသာ မနသိကာရ} ျဖစ္၏။ 

ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတြင္ {သက္ႀကီး႐ြယ္အို} ကို ႏိုင္ငံေတာ္က ေစာင္႔ေ႐ွာက္ရေသာ စရိတ္ အေပၚ မေက်မနပ္ေျပာခဲ႔ေသာ ထိပ္တန္း အရာ႐ွိႀကီးတစ္ဦး အေၾကာင္း ဖတ္လိုက္ရ၍ တုန္လႈပ္ခဲ႔မိ၏။ ကိုယ္လည္း တစ္ခ်ိန္ သည္အ႐ြယ္ေရာက္လာမည္ကို ေမ႔ေလ်ာ႔သည္လား မသိ၊ ထို ႏိုင္ငံမ်ိဳးတြင္ သည္လို စကားမ်ိဳး ၾကားရမည္မထင္၊ မၾကာမီ အမ်ားမေက်နပ္၍ ထိုသူ ရာထူးမွ ႏႈတ္ထြက္ေပးလိုက္ရသည္။

“ေစတနာဟံ ဘိကၡေဝ ကမၼံ ဝဒါမိ”

ေစတနာကို (ကံ) ဟု ဘုရားက ေဟာခဲ႔သည္။ ထိုအရာ႐ွိႀကီး (ကံ) ထိုက္သည္လား မေျပာႏိုင္။

မာတာပိတု ဥပဌာနံ
*********************

မိဘကို လုပ္ေကြ်းျပဳစုျခင္းသည္ ကုသိုလ္ မဂၤလာတစ္ပါး ျဖစ္သည္။ တကၠသိုလ္ရိပ္သာလမ္း တြင္ အသက္ (၈ဝ) ေက်ာ္ ေလးဆယ္႔ငါး ဒီဂရီ ခါးကိုင္း၊ ေတာင္းပိုက္၍ ဟင္းသီး ဟင္း႐ြက္ေရာင္းေနရေသာ အဘြားအို ၏ လုပ္စာ ကို ဓားျပတိုက္ ေနေသာ သားသမီးမ်ား ႐ွိေနပါေသးသည္။

 ေငြေၾကး ေခ်ာင္လည္ေသာ္လည္း မိဘ အတြက္ တာဝန္ မယူလိုေသာ သူမ်ား လည္း မနည္းပါးေခ် ။ ထိုသူမ်ား ႐ြယ္အို သက္ႀကီး ဘဝေရာက္လွ်င္ မည္သို႔ေသာ ကံ အက်ိဳးေပးၾကမည္နည္း ။ ကိုယ္က မိဘ မ်ားကိုေကြ်း ရန္ တာဝန္တစ္ခုတည္း ကိုသာ ယူရ၏ ။ မိဘမ်ားက သားသမီးမ်ား ငယ္စဥ္ အေရးအရာ အားလံုးကို ေကြ်း ရန္ ထက္ပို၍ ဒုကၡဆင္းရဲ ခဲ႔ရ၏။ ပညာမတတ္မွာ စိုးျခင္း၊ အေလအလြင္ ႔ျဖစ္မွာစိုးျခင္း၊ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႔တဲ႔မွာ စိုးျခင္း စေသာ { စိုးရိမ္မႈ } ေသာကမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္လ်ွင္ ႏွမ္းတစ္ေစ႔မွ် မ႐ွိေသာ တာဝန္ ကို ဘာေၾကာင္႔ သားသမီးမ်ားက မထမ္းေဆာင္လို ၾကပါသနည္း။

အတၱစိတ္
**********

ေမြးခဲ႔၊ ေကြ်းခဲ႔၊ ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ခဲ႔ေသာ မိဘ ကိုပင္ ေစတနာ ၿပန္မထားႏိုင္ျခင္းသည္ အတၱ စိတ္ (Selfishness) မ်ားျခင္းႏွင္႔ တာဝန္ (Responsibility) မယူလိုျခင္းေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။ 

ဥပၸါဒ သေဘာျဖစ္ေသာ { အစုန္ } စိတ္သည္ ေမြး ကတည္းက ပါလာႏွင္႔ၿပီးေသာ { ရယူလိုစိတ္} ျဖစ္သည္။ နိေရာဓ သေဘာျဖစ္ေသာ၊ ေလာကုတၱရာ သဘာဝ {စြန္႔လႊတ္} လိုျခင္း ႐ွိသည္႔ {အဆန္} စိတ္ကို အသိရင္႔ သည္ႏွင္႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ ေမြးျမဴထားႏိုင္ရန္ လို၏။ 

အဖြဲ႔အစည္းတို႔ကို ဦးေဆာင္ေသာ ေခါင္းေဆာင္ တို႔တြင္ ထို အဆန္စိတ္မ်ား မ်ားမ်ား ႐ွိရန္လို၏ ။ ေခတ္ သစ္ေခါင္းေဆာင္ တို႔၏ အဓိပၸာယ္ကို ဖြင္႔ဆိုရာတြင္ {စြန္႔ လႊတ္မႈ} ၊ {အနစ္နာခံမႈ} ကို ေကာင္းစြာ မီးေမာင္းထိုးထား၏။ အစုန္စိတ္သည္ ေလ႔က်င္႔ရန္ မလို မူလက ပါလာၿပီးျဖစ္၍ အဆန္ စိတ္ကား ေမြးျမဴ၊ ေလ႔က်င္႔ မွ ရ၏။ အဆန္စိတ္ ကို သခင္စိတ္ႏွင္႔ တင္စား၏။ အစုန္စိတ္ သည္ ကြ်န္စိတ္ ျဖစ္၏။

လင္ယူသားေမြး၊ မိဘ ထံမွ ရသေလာက္ ကဲ႔ယူေသာ သားသမီးသည္ မိဘ အတြက္ ဟင္းတစ္ခြက္ မပို႔ႏိုင္၊ အၾကင္နာ တစ္စက္ မမွ်ႏိုင္ေသာ ကြ်န္စိတ္ ႐ွိ သားသမီးမ်ား၊ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာတြင္ ေတြ႔ရသည္မွာ ရင္ထုမနာ ျဖစ္ရေခ်သည္။

အဖြဲ႔အစည္း တို႔၌ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေနရာ ရယူလိုၾက၏။ အမ်ားအက်ိဳး၊ ေလာက အက်ိဳးကို ကိုယ္က်ိဳး စြန္႔ လႊတ္ေဆာင္႐ြက္ လို၍လား၊ အျခား အေၾကာင္း တစ္စံုတစ္ရာေၾကာင္႔လား ဟူသည္ကို လုပ္ရပ္ျဖင္႔ တိုင္းတာႏိုင္ၾက၏။ 

ခ်မ္း သာေသာ မဟတၱမ ဂႏၵီသည္ ဒိုတီ ဝတ္၍ အမ်ားအက်ိဳး ေဆာင္ခဲ႔၏။ သို႔ေသာ္လည္း အစုန္စိတ္ ႐ွိသူမ်ား တြင္ သဘာဝ အား ျဖင္႔ ေတာင္႔တျခင္း (၄) မ်ိဳးျဖင္႔ ဘဝကို ႐ွင္သန္ရန္ ႀကိဳးစားၾကသည္။ 
(၁) အသက္ ႐ွည္လိုျခင္း ၊
(၂) လြတ္လပ္စြာ ေပ်ာ္႐ႊင္ ခ်မ္းေျမ႔လိုျခင္း ၊
(၃) စည္းစိမ္ ဥစၥာျပည္႔စံုလိုျခင္း ၊
(၄) ဩဇာအာဏာ ရ႐ွိလိုျခင္း ၊

စီမံခန္႔ခြဲမႈ ပညာရပ္တြင္ Maslow’s Hierachy ဟူေသာ အလႊာ (၇) ဆင္႔ျဖင္႔ လူတို႔၏ လိုအပ္ခ်က္ Human’s Need ကို ေဖာ္ျပခဲ႔သည္။ ေအာက္ဆံုး အေျခခံ အဆင္႔တြင္ Physiological Needs ဟူေသာ  အသက္ ႐ွင္သန္ေရး လိုအပ္ ခ်က္႐ွိသည္။ ေရ၊ ေလ၊ အာဟာရျဖစ္၏။ 

ထိုအဆင္႔တြင္ လူတို႔သည္ အသက္႐ွင္သန္ေရးကို အဓိက ထားရ၏။ ေလာက အက်ိဳး၊ အမ်ား အက်ိဳး မေဆာင္႐ြက္ႏိုင္၊ ကိစၥ မ႐ွိ။

ဒုတိယ တြင္ Safety Needs ဟူေသာ လံုၿခံဳမႈကို ေတာင္႔တသည္႔ အဆင္႔ ျဖစ္လာ ၏။ အမ်ားအက်ိဳးေဆာင္႐ြက္မႈ၌ အားမထည္႔ႏိုင္ေသး၊ ကိစၥမ႐ွိ။ 

တတိယ အဆင္႔တြင္ Belongingness Needs ျဖစ္လာၿပီး (Sense of belonging and love) အတြက္ မိမိပိုင္ဆိုင္မႈႏွင္႔ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာကို ရယူဖို႔ ႀကိဳးစားလာၾကသည္။ အမ်ားအက်ိဳး စတင္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေသာ အေျခ အေန ျဖစ္သည္။

အတၱ-ပရ တြင္ မသိ မရင္႔က်က္ေသး၊ အ႐ြယ္မျပည္႔စံု ေသး၊ အေျခအေန မေတာင္႔တင္းေသးဟူေသာ အ ခ်က္ မ်ားျဖင္႔ ကင္းလြတ္ခြင္႔ ရႏိုင္ပါေသးသည္။ အဆန္စိတ္ ႐ွိသူမ်ားမွာ ထိုအဆင္႔မွ စ၍ အမ်ား အက်ိဳးကို စတင္ေဆာင္႐ြက္ၾကပါသည္။ 

အဆင္႔ (၄) ကို Esteem Needs ဟု ကင္ပြန္းတပ္ၿပီး (Mastering and feeling, appreciated by others) ဟု အဓိပၸာယ္ ဖြင္႔သည္။ {ငါ} ဘယ္လိုလူ ဟူေသာ ဆႏၵႏွင္႔ အမ်ား၏ ေလးစားမႈကို ခံယူလိုေသာအဆင္႔ ျဖစ္ သည္။ ဥစၥာ၊ အာဏာ၊ ေက်ာ္ၾကားမႈ တစ္ခုခုကို ေကာင္းစြာ ရယူ အသံုးျပဳႏိုင္ေသာ အဆင္႔ျဖစ္သည္။ လင္႔ခ႐ူဇာ စီးႏိုင္သည္ဟု လက္မ ေထာင္ႏိုင္ေသာ အဆင္႔တြင္ ဘာေၾကာင္႔ တစ္စြန္း တစ္စ အမ်ားအက်ိဳး အတြက္ မေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရပါမည္နည္း။

ထိုမွ တက္လွ်င္ အဆင္႔ (၅) ျဖစ္ေသာ Cognitive Needs ဟူေသာ နားလည္မႈ အေျခခံ စိတ္ အစဥ္ပိုင္းသို႔ ေရာက္လာသည္။ သူတို႔ ဆီမွာ (Understanding World, Creating Curiosity) ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင္႔၏။ 

အဆင္႔ (၆) ကို Aesthetic Needs ဟု သတ္မွတ္ၿပီး Harmony and Order ဟူေသာ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ ေနထိုင္၊ သေဘာထားႏိုင္ျခင္း အဆင္႔ ျဖစ္လာသည္။ 

အေပၚဆံုး အဆင္႔ (၇) သည္ Self-actualization Neesds ျဖစ္ၿပီး (be all that you are capable of becoming) ဟု အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္သည္။ မိမိကိုယ္ကို အမွန္ျမင္လာသည္႔ အဆင္႔ ျဖစ္သည္။

ေအာက္ေျခ အဆင္႔ (၂) ခုတြင္ အတၱကို သာသာထိုးထိုး စဥ္းစားေနရသည္ကို အျပစ္ ဆိုဖြယ္ မ႐ွိေသာ္ လည္း { တစ္မူးရလို ႔တစ္ပဲလွဴ } ကိုမူ အဆင္႔ (၃) တြင္ စသင္႔ၾကေပသည္။ သတၱ ေလာကတြင္ လူသည္ ပတ္ ဝန္းက်င္ႏွင္႔ ကင္းကြာ၍ မရဆံုးေသာ သတၱဝါျဖစ္ၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင္႔ အဆက္အစပ္ အမ်ားဆံုး သတၱဝါ လည္း ျဖစ္သည္။ 

Microsoft သူေဠးႀကီး Bill Gates တို႔ ဘီလီယံ (၂ဝ) လွဴႏိုင္ျခင္းသည္ သာမန္ လူသားတို႔ မထားႏိုင္ေသာ အဆန္ စိတ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ထိုမွ် အခ်ိဳးအစားကို မလုပ္ႏိုင္ေသာ္မွ အနည္းအက်ဥ္း ထိုက္သင္႔သမွ်ကို အမ်ားအက်ိဳးအတြက္ ေဝမွ်သင္႔သည္။

သို႔ေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ အသင္း အဖြဲ႔ မ်ား၌ ႀကိဳးစား၍ ေနရာ ရယူထားၾကျခင္း ကို ေလ႔လာေသာ အခါ အဆန္ စိတ္မ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အစုန္ စိတ္ျဖင္႔ ဥစၥာျပည္႔စံုလိုျခင္း၊ ဩဇာ အာဏာ ေနရာ ရယူလိုျခင္းက အဓိကျဖစ္ေနေၾကာင္း ဝမ္း နည္းစြာ ေတြ႔ေနရပါသည္။ လူကို တစ္ခ်ိဳ႔က {သိလ်က္ မသိသူ၊ ျမင္လ်က္ မျမင္သူ၊ အသိဆံုးႏွင္႔ မသိဆံုး၊ အသိရ အလြယ္ဆံုးႏွင္႔ သိရ အခက္ဆံုး} ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင္႔ၾက၏ ။

လူႏွင္႔ ပညာ 
*************

အနႏၱသတၱေလာက တြင္ လူသည္ သီးျခား ဖြံ႔ၿဖိဳးလာ၏။ အမွန္ကို သိႏိုင္သူသည္ လူသာျဖစ္၏။ အျခား သတၱဝါ တို႔ ၏ အသိတြင္ အိပ္၊ စား၊ ကာမ ဟူေသာ (၃) မ်ိဳးေသာ အသိသာ ႐ွိ၏။ တရားျခင္း၊ မတရားျခင္း၊ မွန္ျခင္း၊ မွားျခင္း အလ်င္းမ႐ွိ ။ Might is right သည္ လူမွ တစ္ပါး အျခားသတၱေလာက ၏ အားထားရာသာ ျဖစ္ သည္။ 

ပညာကို ဆည္းပူးရာ တြင္ သတၱေလာက အေပါင္း၌ လူ သာလွ်င္ ႐ွိ၏။ လူသာလွ်င္ ပညာ ရႏိုင္သူ တစ္မ်ိဳးတည္းေသာ၊ တစ္ခု တည္းေသာ မ်ိဳးစိတ္ ျဖစ္သည္။ ထို တစ္ခုတည္းေသာ မ်ိဳးစိတ္မွာပင္ မ်ားစြာေသာ လူတို႔ ၏ အသိ၊ အေတြ႔အႀကံဳ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေပၚ မူတည္၍ ကြာျခား ၾကသည္။ အေျခခံ (၄) မ်ိဳးေပၚ မူတည္ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ဆႏၵ၊ ဝိရိယ၊ ပညာ၊ စိတ္ တို႔ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဘာသာလူမ်ိဳးတို႔အတြက္ သဒၵါသည္ အဓိကက်သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ပညာႏွင္႔ခ်င္႔ခ်ိန္ရန္ လိုသည္။ သဒၵါ အားေကာင္းေသာ္လည္း ပညာႏံု႔လွ်င္ မယံုၾကည္ထိုက္ေသာအရာတို႔၌ ယံုၾကည္မႈလြန္ကဲတတ္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ လမ္းမွန္ မဟုတ္ဟု ဆိုလိုသည္။ ဝိသုဒၶိမဂ္၌ ပညာအားေကာင္းေသာ္လည္း သဒၵါႏုံ႔ျပန္လွ်င္လည္း ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲမႈကို ျဖစ္ေစ ျပန္သည္ဟု ဆိုသည္။ သဒၵါအားေကာင္းေသာ ပညာ႐ွင္မ်ားကိုလည္း အမ်ားအျပား ေတြ႔ႏိုင္သည္။ မဇၩိမပဋိပဒါသည္ မွ်တ စြာက်င္႔ႀကံရန္ ၫႊန္ခဲ႔ေသာလမ္း ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶေပးခဲ႔ေသာ ပညာတြင္ လူတို႔၏ က်င္႔စဥ္သည္ တစ္ခု အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ ေမတၱာ ၊ က႐ုဏာ၊ မုဒိတာႏွင္႔ ဥပကၡာ တို႔ျဖစ္သည္။ အဆံုးစြန္ေသာ ဥပကၡာ ကို မရေသးလွ်င္ပင္ ေမတၱာ၊ က႐ုဏာႏွင္႔ မုဒိတာ တို႔ကို ရ႐ွိပိုင္ဆိုင္သင္႔ၾက သည္။ 

စာတတ္ျခင္းသည္ ပညာ တတ္ျခင္း မဟုတ္၊ အလံုးစံု မဟုတ္သည္႔တိုင္ ပညာ အမွန္တစ္ကယ္ အေျခခံလာလွ်င္ ေမတၱာ ၊ က႐ုဏာႏွင္႔ မုဒိတာ တို႔ ထားႏိုင္လာပါသည္။ ဘုရား႐ွင္လို မဟာ က႐ုဏာ႐ွင္ မဟုတ္သည္႔ တိုင္ေအာင္ ထိုက္သင္႔ေသာ လူသား အက်ိဳးျပဳ လုပ္ငန္းသည္ က႐ုဏာေပၚ အေျခခံရပါသည္။ သို႔ေသာ္ လည္း ကြ်န္ေတာ္တို႔ တစ္ၿခားသူ ေကာင္းစားလွ်င္ ယေန႔ လူတိုင္း မုဒိတာ မပြားႏိုင္ၾကေသးေခ်။

Self Interest, Family Interest သည္ ပညာႏုံ႔ေနေသးသည္႔ အခါ အတၱမ်ားသည္႔ သေဘာ မိမိကိုယ္က်ိဳး၊ မိသားစု အက်ိဳးဟု ဦးထိပ္ ပန္ဆင္တတ္ၿပီး ပညာ အသင့္တင္႔ျဖစ္သည္႔ တစ္ခဏ၌ အနည္းဆံုး National Interest ကို ၾကည္႔လာၾကရပါသည္။ 

ထို႔ထက္ ပညာႀကီး သူတို႔မွာ ထိုအဆင္႔ထက္ မကေသာ အမ်ားအက်ိဳးကို ေ႐ွး႐ႈလာၾကပါသည္။ မာသာထရီဇာ အတြက္ လူမႈေရး လုပ္ငန္းသည္ ကိုယ္က်ိဳးမပါ၊ မိသားစု အက်ိဳးမပါ၊ ဘယ္ႏိုင္ငံ အက်ိဳး ဟု မသတ္မွတ္၊ လူသားကို လူသား ဟုျမင္ေသာ အက်ိဳးျဖင္႔ ေဆာင္႐ြက္ခဲ႔ျခင္း ျဖစ္သည္။

ေလာက အျမင္ (၆) မ်ိဳး
************************

ဗုဒၶဘာသာက ေလာက အျမင္ကို (၆) မ်ိဳး ခြဲျခားေပးခဲ႔သည္။

(၁) တတြဒႆန (႐ွိ/မ႐ွိ ႐ႈေထာင္႔မွျမင္ျခင္း)
(၂) ပမာဏဒႆန (အမွား/အမွန္ ႐ႈေထာင္႔မွျမင္ျခင္း)
(၃) တကၠဒႆန (သင္႔/မသင္႔ ႐ႈေထာင္႔မွျမင္ျခင္း)
(၄) အာစာရဒႆန (ေကာင္း/မေကာင္း ႐ႈေထာင္႔မွျမင္ျခင္း)
(၅) ရသဒႆန (ခံစားမႈ ႐ႈေထာင္႔မွျမင္ျခင္း)
(၆) စရိကဒႆန (ဝါသနာႏွင္႔ စ႐ိုက္႐ႈေထာင္႔မွျမင္ျခင္း)

ေလာကအျမင္ကို ဤ ႐ႈေထာင္႔ (၆) မ်ိဳးမွ ျမင္ၾကသျဖင္႔ တစ္ဦးႏွင္႔ တစ္ဦး အျမင္ တူရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေခ်၊ အျမင္ မတူၾကသျဖင္႔ လုပ္ရပ္မ်ား ကြဲျပားလာၾကရသည္။ (၂ဝဝ၈) ႏိုဝင္ဘာလကုန္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၊ မြန္ဘိုင္း႐ွိ လူ (၂ဝဝ) ခန္႔ ေသ ေၾကေသာ အၾကမ္းဖက္မႈသည္ အဆင္ျခင္နည္းေသာ လူေတြ၏ အျမင္ မတူ၊ အသိ မတူမႈေၾကာင္႔ ေၾကကြဲဖြယ္ရာ အျပစ္မဲ႔သူ မ်ား ေသေၾကၾကရျခင္း ျဖစ္သည္။ အျမင္တစ္ခု တစ္ဖက္စြန္းမေရာက္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ ပညာျဖင္႔  အဆံုးအျဖတ္ ေပး ၏။ {စာ} ျဖင္႔ ဆံုးျဖတ္ရန္ မဟုတ္ပါ။

ပညာ ဟူေသာ မွန္ကန္သည္႔ အသိ ရရန္အတြက္လည္း ေလာကီသာ မက ေလာကုတၱရာ ပါ ေ႐ွး႐ႈ၍ ဗုဒၶ က အျမင္ ဖြင္႔ေပးခဲ႔ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ မွန္ေသာ အသိ ရရာရေၾကာင္း ပမာဏ (၉) မ်ိဳး႐ွိ၏။

(၁) ပစၥကၡပမာဏ (ကိုယ္ေတြ႔သိနည္း)
(၂) အႏုမာနပမာဏ (အဆင္အျခင္သိနည္း)
(၃) ဥပမာနပမာဏ (ႏိႈင္းယွဥ္သိနည္း)
(၄) သဒၵပမာဏ (စာေပသိနည္း)
(၅) အတၳာပတနီပမာဏ (ခ်င္႔ခ်ိန္သိနည္း)
(၆) အႏုပလဒၶီပမာဏ (အာ႐ံုျပဳရေသာအားျဖင္႔သိနည္း)
(၇) သမၻာဝပမာဏ (အလားတူအားျဖင္႔သိနည္း)
(၈) ဧတိဟ်ပမာဏ (ထံုး/ဓေလ႔အစဥ္အလာအားျဖင္႔သိနည္း)
(၉) သစၦိကရဏပမာဏ (မ်က္ေမွာက္ျပဳသိနည္း)

အသိ နက္လွ်င္ ပညာ ကို ျဖစ္ေစသည္။ ပညာျဖစ္ေစရန္ အသိ မ်ားကို ခြဲျခားေပးထားမႈမွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ တြင္ပင္ ဤမွ်ေလာက္ အႏုစိတ္သည္ကို မေတြ႔မိခဲ႔ဖူးေခ်။ ေခတ္ေပၚ စီမံခန္႔ခြဲမႈက.....

Data (အခ်က္အလက္) Know nothing
Information (သတင္း) Know-how
Knowledge (သုတပညာ) Know-what
Wisdom (ထိုးထြင္းသိပညာ) Know-why
Enlightenment (တပ္အပ္သိပညာ) Know-for-sure

ဗုဒၶ ၏ စံႏႈန္းႏွင္႔ တိုင္းရလွ်င္ ယေန႔ ေရပန္းစားေနေသာ Knowledge ဟူသည္ သုတ သိပညာ အဆင္႔မွ်သာ ႐ွိ ေသး၍ သဒၵပမာဏ ဟူေသာ အဆင္႔ (၄) ႏွင္႔ အတၳာပတနီ ပမာဏဟူေသာ အဆင္႔ (၅) အတြင္းမွ်သာ ႐ွိရေသးသည္။ 

« သုတသိ ပညာ (Knowledge) ၊ ထိုးထြင္းသိပညာ (Wisdom) ႏွင္႔ တတ္အပ္သိပညာ (Enlightenment) မွာ ေမြးစားစကားလံုး မ်ားသာျဖစ္၍ တိုက္႐ိုက္ကိုယ္စားျပဳသည္ဟု မဆိုလိုပါ။ » 

ကမၻာသံုး Enlightenment ၏ သေဘာမွာ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ႏွစ္ဆႏွင္႔ ေအာက္ဆီဂ်င္တစ္ဆ ေပါင္းလွ်င္ ေရျဖစ္သည္မွ်ေလာက္သာျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶ ၏ Enlightenment အဆင္႔မွာ နိဗၺာန္ေရာက္ ေၾကာင္းအထိ ျပည္႔စံုေသာ တတ္ အပ္ သိျခင္းမ်ိဳး၊ အဆံုးစြန္ေသာ တတ္အပ္သိျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။

ယေန႔ ပညာ ဆိုေသာ Knowledge သည္ အနည္းဆံုး {ခ်င္႔ခ်ိန္သိျခင္း} အဆင္႔ မရင္႔က်က္ေသးသမွ် ကာလ ပတ္လံုး Interest ဟူေသာ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ပဋိပကၡ၊ ဝိေရာဓိမ်ားျဖင္႔သာ ႁပြန္းတီးေနဦးမည္ ျဖစ္သည္။ ဤ အဆင္႔ အသိ ႀကီးသူမ်ားက ဤအဆင္႔ အသိ နည္းသူတို႔အေပၚ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ေ႐ွး႐ႈေဆာင္႐ြက္ေနဦးမည္သာ ျဖစ္သည္။ ဤအသိ အဆင္႔ကို (၃) မ်ိဳး ခြဲလွ်င္ တိုးတက္ၿပီးေသာႏိုင္ငံ၊ တိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံႏွင္႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ နည္းပါးေသာႏိုင္ငံမ်ား ဟူ၍ အုပ္စု (၃) မ်ိဳး ရေပလိမ္႔မည္။

အတြင္း စက္ဝိုင္းသည္ တိုးတက္ၿပီးႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္၍ အလယ္ စက္ဝိုင္းသည္ တိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံမ်ားဟု သတ္ မွတ္ကာ အျပင္ စက္ဝိုင္းသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ နိမ္႔က်ေသာ တတိယႏိုင္ငံမ်ားဟု ျမင္ၾကည္႔လွ်င္ Core Countries ဟူေသာ တိုး တက္ၿပီးႏုိင္ငံမ်ားက စာေပသိ (႐ုပ္ႏွင္႔ နည္းပညာ) ကို အသံုးခ်ကာ အျခား စက္ဝိုင္း (၂) ခုမွ သယံဇာတ မ်ားကို စုပ္ယူ ဝါးၿမိဳ ပါသည္။ 

ထို႔ေနာက္ စုပ္ယူၿပီး သယံဇာတ မ်ားကို ကုန္ေခ်ာ အျဖစ္ နည္းပညာျဖင္႔ ေပါင္းစပ္ ထုတ္လုပ္ကာ ျပန္လည္ျဖန္႔ ခ်ီ သည္။ Outersphere ဟူေသာ ျပင္ပ စက္ဝိုင္း႐ွိ သယံဇာတ မ်ားက Innersphere သို႔လည္းေကာင္း၊ ထိုမွ Core သို႔လည္း ေကာင္း စုပ္ယူ ခံရၿပီး Core မွ တစ္ဆင္႔ Outersphere သို႔ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရးဩဇာမ်ား ျပန္လည္ ထုတ္လႊတ္ေၾကာင္း ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ပါဝါကိုလည္း ထုတ္ေပးသည္။

ကိုယ္က်ိဳး စီးပြား 
******************

Interest ဟူေသာ စကားလံုးကို ယေန႔ ကိုယ္က်ိဳး စီးပြား ဟူ၍ ဘံုအျဖစ္ အသံုးျပဳသည္။ သမိုင္း မွတ္တိုင္  တင္ႏိုင္ သည္႔ အခ်ိန္ကစ၍ တစ္ဦးခ်င္း ပဋိပကၡ မွ ႏိုင္ငံ အုပ္စုလိုက္ ပဋိပကၡ ႏွင္႔ စစ္ပြဲမ်ား မ်ားစြာျဖစ္ခဲ႔ၿပီး လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသေၾကခဲ႔ၿပီး ျဖစ္သည္။

ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ေ႐ွ႔တန္းတင္ျခင္းသည္ အစုန္စိတ္ျဖစ္၍ ေလာက အက်ိဳးအထက္ မိမိ သို႔မဟုတ္ မိမိႏွင္႔ဆိုင္သူ တို႔၏ အက်ိဳးကိုသာ ေ႐ွး႐ႈပါသည္။ ဗုဒၶ ၏ မဂၢင္႐ွစ္ပါးသည္ တစ္ဦးခ်င္း မွန္ကန္ေသာ ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြး မ်ားကိုသာ တိုး ပြားေစသည္ မဟုတ္၊ ကံ-ကံ ၏ ေကာင္းက်ိဳးကိုလည္း ရ႐ွိေစပါသည္။ 
(၁) မွန္ကန္စြာ႐ႈျမင္ျခင္း 
(၂) မွန္ကန္စြာႀကံစည္ျခင္း 
(၃) မွန္ကန္စြာေျပာဆိုျခင္း 
(၄) မွန္ကန္ေသာအမႈကိုျပဳလုပ္ျခင္း 
(၅) မွန္ကန္စြာအသက္ေမြးျခင္း 
(၆) မွန္ကန္စြာအားထုတ္ ျခင္း 
(၇) မွန္ကန္စြာသတိျပဳျခင္း ႏွင္႔ 
(၈) မွန္ကန္စြာအာ႐ံုၿမဲၿမံျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။

အဂတိ တရား (၄) ပါးႏွင္႔ ကင္းလြတ္ေသာ အခါ ကိုယ္က်ိဳး စီးပြား ဦးစားေပးကို ေဆာင္႐ြက္လာႏိုင္ၾကပါ သည္။

(၁) ဆႏၵာဂတိ (အလိုဆႏၵေၾကာင္႔ေဖာက္ျပန္မႈ) ၊
(၂) ေဒါသာဂတိ (ေဒါသေၾကာင္႔ေဖာက္ျပန္မႈ) ၊
(၃) ေမာဟာဂတိ (အမွား အမွန္မသိ နားမလည္မႈေၾကာင္႔ ေဖာက္ျပန္မႈ) ႏွင္႔
(၄) ဘယာဂတိ (ေၾကာက္႐ြံ႔မႈေၾကာင္႔ေဖာက္ျပန္မႈ) ဟူေသာ ဂတိ (၄) ပါး
ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္လွ်င္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေကာင္းက်ိဳးမ်ားကို လူသား တို႔ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ မည္မွ် မွန္ကန္စြာ က်င္႔ႀကံ ေနထိုင္ၾကပါသနည္း ။ 
အစုန္စိတ္ ႐ွိသူမ်ားအတြက္ လိုက္နာရန္ လြယ္ကူ သည္ မဟုတ္ပါ။
ေလာက ၏ နိယာမ (၅) ပါးျဖစ္ေသာ .........
(၁) စိတၱနိယာမ (၂) ကမၼနိယာမ (၃) ဥတုနိယာမ (၄) ဗီဇနိယာမ (၅) ဓမၼနိယာမ တို႔ကို ေလ႔လာလွ်င္ အထူးသျဖင္႔ ကမၼနိယာမ ကို လက္ခံလွ်င္ အဆန္စိတ္ျဖစ္ေပၚကာ မဂၢင္႐ွစ္ပါး ကို လိုက္နာႏိုင္ ပါလိမ္႔မည္။ 

လူဝင္စား အပါအဝင္ သိပၸံျဖင္႔ အခ်ိဳ႔ တိုင္းထြာ စမ္းသပ္၍ရေသာ ကံ-ကံ ၏ အက်ိဳးမ်ား ယေန႔ ပို၍ ထင္႐ွားလာ ပါသည္။ ထိုမွ်ႏွင္ ႔ခ်င္႔ခ်ိန္ပါက အစုန္စိတ္ တို႔ လက္ခံ ထားေသာ ‘Might is Right’ ဟူေသာ {ခြန္အား သည္ အမွန္တရား} ကို စတင္ ဖယ္ခြာႏိုင္မည္ျဖစ္ကာ အမွန္တရားသည္သာ ခြန္အား ဟူေသာ ‘Right is Might’ ဟူသည္႔ ဒႆန ကို ႏွလံုးသြင္းႏိုင္ မည္ျဖစ္၏။

ေစတနာျဖင္႔ယွဥ္ေသာ အလုပ္ ကို {ကံ} ဟု ကြ်န္ေတာ္တို႔ နားလည္ထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ ေစတနာ ဘယ္ အခါေကာင္းသလဲ၊ ဆိုးသလဲ ဟူေသာေမးခြန္း ေပၚလာ၏။ သဒၵါေကာင္းသည္ ႔အခါ၊ ဉာဏ္ ဝင္ေကာင္းသည္႔ အခါႏွင္႔ ဝိရိယ ဝင္ေကာင္းသည္႔အခါ တို႔၌ ေစတနာေကာင္း ျဖစ္တည္ တတ္ၿပီး ေဒါသ ဝင္သည္ ႔အခ်ိန္၊ ေမာဟ မ်ားသည္႔ အခ်ိန္၊ ေလာဘႀကီး သည္႔ အခ်ိန္၌ ေစတနာဆိုးမ်ား၏ လႊမ္းမိုးမႈကို ခံၾကရပါသည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟႀကီးသည္႔အခါ အစဥ္အလာႀကီးစြာ လက္ခံထားေသာ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ၊ မိဘ၊ ဆရာ ဟူေသာ အနေႏၱာအနႏၱ ငါးပါး ကိုပင္ ႀကီးစြာ ဆန္႔က်င္မႈ၊ ဖ်က္ဆီးမႈကို ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ၾကပါသည္။

ပညာ နည္းေသာ၊ အစုန္စိတ္ ႀကီးသူူတို႔သာ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ၾကပါသည္။ ကံ ၏ အက်ိဳးတရားကို မျမင္ႏိုင္ သည္ မွာ ပညာ နည္း၍ ျဖစ္သည္။ ကံ သည္ စြမ္းအင္ တစ္မ်ိဳး (Energy) ျဖစ္ၿပီး သိပၸံကေရာ၊ ဘာသာေရးကပါ {စြမ္း အင္မ်ားတည္ၿမဲသည္} ကို လက္ခံ၏ ။ 

႐ူပေဗဒ ပညာ႐ွင္မ်ား၏ (Law of Conservation of Energy) အရ စြမ္းအင္ကို ဖ်က္ဆီး၍ မရ၊ ပံုစံ တစ္မ်ိဳးေျပာင္း ၍ စြမ္းအင္ တစ္မ်ိဳးအျဖစ္ တည္႐ွိသည္ကို သိပၸံ က လက္ခံထားပါသည္။ ဗုဒၶ က ဤ စြမ္း အင္မ်ားသည္ ဘဝေပါင္းမ်ားစြာ အထိ အက်ိဳးေပးႏိုင္ေၾကာင္း ေဟာထားၿပီး ျဖစ္သည္။

မဂၢင္႐ွစ္ပါးႏွင္ ႔ျပည္႔စံုေသာ၊ အဆန္စိတ္ ႀကီး၍ ပညာရင္႔ေသာ ဆရာေတာ္ႀကီး အ႐ွင္ဝိစိတၱသာရ သည္ မလို ေသာ ကံေလးကိုမွ် ယူေဆာင္သြားခဲ႔ျခင္း မျပဳပါ။ မင္းကြန္း ဆရာေတာ္ႀကီးအား ဒကာ တစ္ဦးက ရဟႏၱာျဖစ္ေၾကာင္း အိပ္ မက္ျမင္မက္၍ ေလွ်ာက္ထားရာ ... ဆရာေတာ္ႀကီးက ေဆးလိပ္ေသာက္ျပၿပီး {ရဟႏၱာ ဆိုတာ ဒီလို ပလိေဗာဇေတြ မ႐ွိေတာ႔ ဘူး} ဟူ၍ ျပန္ေျဖခဲ႔၏။ ကိုယ္လည္း အသားမယူခ်င္၊ သူမ်ားလည္း အယူမွား၊ မျမင္မွား မျဖစ္ေစသည္မွာ ေတာ္႐ံု ပညာႀကီး ျခင္းမဟုတ္ပါ။

ပညာ႐ွိလား ၊ ပညာတတ္လား 
*******************************

Post American World ဟူေသာ Farreed Zakaria ေရးသည္႔ စာအုပ္ ထြက္လာသည္။ ႏႈိက္ႏႈိက္ခြ်တ္ခြ်တ္ သမိုင္းႏွင္ ႔ခ်ီ၍ ေရးထားသည္႔ အတြက္ အေမရိကန္ေတြ သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ ျပန္လည္ ဆန္းစစ္ၾကရေၾကာင္း သတင္းမွာ ၾကား လိုက္ရသည္။ 

CIA က ႏွစ္လၾကာ သုေတသနျပဳ၍ သမၼတဘု႐ွ္ ထံ အစီရင္ခံစာ တင္ရသည္အထိ ျဖစ္သည္။ ထို စာအုပ္ တြင္ အေမရိကန္ တို႔၏ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ စြမ္းအား (Competitive Edge) က်မသြားေသးေၾကာင္း၊ ပညာ အေျခခံေခတ္ျဖစ္၍ တ႐ုတ္ ႏွင္႔ အိႏၵိယ တို႔က ႏွစ္စဥ္ ပညာတတ္ ငါးသိန္းေက်ာ္ (အထက္တန္းပညာ) ေမြးထုတ္ေနေၾကာင္း၊ အေမရိကန္ က (၇ဝçဝဝဝ) ေက်ာ္သာ ေမြးထုတ္ႏိုင္၍ မၾကာမီ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ တို႔က အေမရိကန္ကို ေက်ာ္ျဖတ္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း စိုးရိမ္မႈကုိ သုေတသန ဆန္ဆန္ ေျခဖ်က္ ေရးထားပါသည္။

Zakaria က အေမရိကန္ အင္ဂ်င္နီယာ တစ္ဦး၏ စြမ္းရည္သည္ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ အင္ဂ်င္နီယာ (၆) ဦး ၏ စြမ္း ရည္ႏွင္႔ တူေၾကာင္း၊ ပါရဂူ အဆင္႔ကို ေလ႔လာလွ်င္ အေမရိကန္ က တစ္ႏွစ္ (၃၅ဝဝ) ေမြးထုတ္ေနၿပီး တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ တို႔က ရာဂဏန္း မွ်သာျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပပါသည္။ စင္ကာပူ ထိပ္တန္းအရာ႐ွိႀကီးတစ္ဦး ဦးေဆာင္ၿပီး အေမရိကန္ ပညာေရး စနစ္ကို ေလ႔လာသြားရာ အေမရိကန္ လူမ်ိဳးမ်ား တီထြင္ႀကံဆမႈ အားေကာင္းလ်က္ ႐ွိေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္ကို ေရးသားထား ပါသည္။

ျမန္မာ ပညာ႐ွိတို႔က ပညာတတ္မႈႏွင္႔ ပညာ ႐ွိမႈကို ႂကြက္ (၄) မ်ိဳးႏွင္႔ ဥပမာ ၿပဳခဲ႔သည္။

(၁) တြင္းတူးလ်က္ မေအာင္းေသာႂကြက္ (တစ္ခ်ိဳ႔ လူတို႔ စာသင္ေသာ္လည္း စာ၏ အနက္ကို မသိ၊ စာတတ္ေသာ္ လည္း အမွန္ မသိ၊ ပညာမ႐ွိ)

(၂) ေအာင္းလ်က္ မတူးေသာႂကြက္ (စာမတတ္ေသာ္လည္း အမွန္မသိသူ)

(၃) တူးလည္းတူး၊ ေအာင္းလည္းေအာင္း (စာလည္းတတ္၊ အမွန္လည္းသိ၊ ပညာ႐ွိ)

(၄) တူးလည္းမတူး၊ ေအာင္းလည္းမေအာင္း (ဘာမွ မသိသူ)

အခ်ိဳ႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေသာ သူမ်ားသည္ စာတတ္သည္လား၊ ပညာတတ္သည္လား သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ မသိ ၾက၊ သာလိကာ လို ႐ြတ္ျပႏိုင္ျခင္း၊ ေခတ္ေပၚ အသံုးအႏႈန္းမ်ားကို သံုးျပႏိုင္ျခင္း အေပၚ {သိ} သည္ ဟု အထင္ ႐ွိၾကသည္။ 

လိုက္နာ က်င္႔သံုးႏိုင္ျခင္း၊ အမ်ားက လက္ခံႏိုင္ျခင္း ဟူေသာ ေပတံ မ်ားကို ေမ႔ေလ်ာ႔ေနၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ေခတ္စားေန ေသာ Knowledge ကို ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း ခြဲလွ်င္ Education ႏွင္႔ Experience ဟူ၍ ရသည္။ 

ငယ္စဥ္က အခန္းမွာ သင္ေသာ စာႏွင္႔ ေလာကတြင္ aတြ႔ႀကံဳရေသာ အေတြ႔အႀကံဳတို႔ အေပါင္းအဖက္မွ မွန္ရာကိုသိလာျခင္း ျဖစ္သည္။ စာသည္ တစ္ပုိင္းပါ ၍ အေတြ႔အႀကံဳသည္ တစ္က႑ ျဖစ္၏။ စာ မသင္ခဲ႔ရသူေတြ အတြက္ ေနရာ႐ွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေနရာကား သိပ္မက်ယ္လွ။

ျမန္မာ က ပညာ အသိႏွင္႔ ပတ္သက္၍ ပို၍ အေသးစိတ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာထားသည္။

(၁) အႏုမာပမာဏ (ယုတၱိ က်ိဳးေၾကာင္းဆင္ျခင္သိ)
(၂) ေဝါဟာရပစၥကၡပမာဏ (သာမန္ ကိုယ္ေတြ႔သိ-သမၼဳတိသစၥာ)
(၃) သဘာဝပစၥကၡပမာဏ (အက်င္႔ ကိုယ္ေတြ႔သိ-သဘာဝသစၥာ)
(၄) အရိယာပစၥကၡပမာဏ (ေလာကုတၱရာ ကိုယ္ေတြ႔သိ၊ မဂ္ဉာဏ္၊ ဖိုလ္ဉာဏ္၊ အရိယသစၥာသိ)

လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး က တိုတိုႏွင္႔ လိုရင္းကို ေလာကီ၊ ေလာကုတၱရာ အသိအထိ ပညာကို အ ထက္ပါ အတိုင္း ဖြင္႔ဆိုခဲ႔ပါသည္။

႐ႈေထာင္႔ တစ္ခုမွ ေလ႔လာလွ်င္ ႐ုပ္ဝါဒ (Materialism) ၊ ျဖစ္တည္မႈ ပဓာနဝါဒ (Existentialism)  ႏွင္႔ ကံ ၾကမၼာ ဝါဒ (Fatalism) တို႔ တစ္ခုႏွင္႔ တစ္ခု တစ္သားတည္း မက်၊ အျငင္းအခုံ ျဖစ္ၾကသည္ကို ေလ႔လာမိ သည္။ 

အေတာ္ ငယ္စဥ္က အရာရာကုိ သိပၸံျဖင္႔သာ တိုင္းတာခဲ႔၍ အခ်ိဳ႔ ကိစၥရပ္မ်ားကို အယံုအၾကည္ မ႐ွိခဲ႔။ 
ဥပမာ - ဘယ္နတ္ဘံုက တစ္ရက္ သည္ လူ႔ျပည္၏ ႏွစ္ေပါင္း ဘယ္ႏွစ္ဆယ္ႏွင္႔ ညီမွ်သည္ ဆိုသည္႔ ကိစၥ၊ တန္ခိုးအရာ ကိစၥ၊ အ႐ြယ္ရ၍ အနည္းငယ္ ဆင္ျခင္ တတ္လာသည္႔ အခါ ငယ္စဥ္က သာမန္ စာလံုးမ်ားကို ျမင္ႏိုင္သူက ႀကီးေသာ အခါ မ်က္မွန္တပ္ ဖတ္ရသည္ကို အေတြးဝင္ၿပီး Power ကြာသြားသည္ကို သတိျပဳမိခဲ႔၏။

ကမၻာ ၏ ေနကို လွည္႔ပတ္မႈက (၃၆၅) ရက္သာ ၾကာေသာ္လည္း အျခားၿဂိဳလ္မ်ား ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာသည္ကို သတိျပဳမိသည္႔ အခါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်၊ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရာမ်ားကို ဆင္ျခင္မိသည္။ လူ တို႔၏ ပ်မ္းမွ် အသက္ (၇ဝ) ႏွစ္ႏွင္႔ ေခြးတို႔၏ ပ်မ္းမွ်အသက္ (၇) ႏွစ္ကို ႏိႈင္းယွဥ္ မိလာၿပီး ကိုယ္႔ အယူအဆ အမွားကို သိျမင္လာသည္။ 
နိဗၺာန္ ကို {မ႐ွိႏိုင္} ဟု အယူအဆ ႐ွိခဲ႔ေသာ အေတြး တို႔ကို လံုးဝ စြန္႔ပစ္ႏိုင္ခဲ႔၏။ {ကိုယ္ ဉာဏ္မမီွေသးပါလား} {အသိႏံုျခာေသး ပါလား} ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳမိ၏။

စီးပြားေရး လုပ္ငန္းကို ဦးေဆာင္ လုပ္လာေသာအခါတြင္ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ႐ွိေသာ တပည္႔ တို႔ကို ျပန္၍ အသိမွ် ေဝရာတြင္ တစ္ခ်ိဳ႔ အခံ႐ွိသူမ်ား ရယူႏိုင္၍ တစ္ခ်ိဳ႔ အသိေဝးသူမ်ား ဘာမွ မျဖစ္ေျမာက္ခဲ႔ၾက၊ အသိေဝးလွ်င္ ဘာမွ ထပ္ထည္႔ ၍မရ၊ မိမိအသိ၊ ပညာကိုသာ မွန္မွန္ နည္းနည္းခ်င္း တိုးပြားေအာင္ လုပ္ၾကရပါသည္။ ဤအသိအေပၚ အေျခခံ၍ ကမၻာ႔ စီးပြားေရးေက်ာင္းႀကီးမ်ားက သင္ၾကားေပးခဲ႔ေသာ ...

Know Whom….

အေပၚ တစ္ခ်ိဳ႔ အယူအဆ မွားမ်ားျဖင္႔ ေဆာင္႐ြက္ေနၾကသည္။ အမွန္က ဘယ္သူ႔ကို ဘယ္ေနရာ အသံုးခ် ရမည္ ကိုသာ ဆိုလို၍ တစ္ခ်ိဳ႔ ျဖတ္လမ္း သမားမ်ားက အခြင္႔အေရးေပးႏိုင္သူ အေပၚသိျခင္းျဖင္႔ ခပ္လြယ္ လြယ္ ေတြးၾကသည္။

 ေရ တို တြင္ မသိသာေသာ္လည္း ေရ႐ွည္တြင္ အကြာအဟ တို႔ ေသခ်ာေပါက္ ႐ွိမည္ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ႔ႏိုင္ငံမ်ားကို {ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ စြမ္းအား} တြက္ခ်က္ရာတြင္ Finland က ပထမ ရ႐ွိၿပီး သူ႔ႏိုင္ငံလည္း ဆက္လက္တိုးတက္ေနသည္မွာ သာဓကျဖစ္သည္။

 ေခတ္သည္ Comparative Advantage ဟူေသာ (ႏိႈင္းရေခတ္) မွ Competitive Advantage ဟူေသာ (ယွဥ္ၿပိဳင္ေခတ္) သို႔ ပို၍ ပီျပင္စြာ ဝင္ေရာက္ေနသည္႔ အခ်ိန္တြင္ ကိုယ္ ႔အသိ ကိုယ္ျမင္႔ေအာင္ ႀကိဳးစားဖို႔ လိုသည္။


**************************************************************************

 ( ၂ )

သမိုင္း ကို ခပ္ၾကမ္းၾကမ္းခြဲလွ်င္ ...

သကၠရာဇ္ (၄၇၆) ေ႐ွ႔ပိုင္းကို ေ႐ွးေဟာင္းေခတ္
(၄၇၆-၁၄၅၃) ကာလ ကို အလယ္ေခတ္ႏွင္႔
၁၄၅၃-ေနာက္ပိုင္း ကို မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ဟု သမိုင္းပညာ႐ွင္မ်ားက ခြဲျခားထား၏။

ခရစ္ေတာ္ မေပၚမီ ႏွစ္ (၆ဝဝ) ခန္႔က တ႐ုတ္ျပည္၌ Lao Tzu, Confucius ဂရိ ၌ Permeridas ႏွင္႔ Empedocles ၊ ပါ႐ွင္း၌ Zarathystra ၊ အိႏၵိယ ၌ မဟာဝီရႏွင္႔ ဗုဒၶ စေသာ ပညာ႐ွိႀကီးမ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ႔ၾကၿပီး လူမႈ အဖြဲ႔ အစည္းႏွင္႔ ပတ္သက္၍ အေတြးအေခၚသစ္တို႔ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ႔ဖူးသည္။ 

Civil Society / Community တို႔အတြက္ ႀကီးစြာ ေသာ ဒႆနမ်ား ထားခဲ႔၏။ ထိုေခတ္ေလာက္ေနာက္ပိုင္း ဘယ္ေခတ္မွ ထိုမ်ွေလာက္ မတိုးတက္ဘူးခဲ႔ ။ ဗုဒၶ သည္ မဟာ လူသားျဖစ္လာၿပီး ေလာကီ ကိစၥ မ်ားထက္ ေက်ာ္လြန္ကာ ေလာကုတၱရာ လမ္းကိုပင္ လမ္းစဥ္တစ္ရပ္ အျဖစ္ ခ်မွတ္ေပးႏိုင္ခဲ႔ သူျဖစ္သည္။ 

ပညတ္၊ ပရမတ္ တို႔ကို ခြဲျခမ္းေပးခဲ႔ၿပီး သံသရာ အသိ အဆင္အျခင္ႏွင္႔ လြတ္ေျမာက္မႈ အတြက္ပါ အသိ ကို ထား ေပးခဲ႔သူ ျဖစ္ပါသည္။ ဉာဏ္မမီစဥ္က သံသယႏွင္႔ နားေထာင္ခဲ႔ရေသာ္လည္း ႏွမ္းတစ္လံုးမွ် အသိ ရေသာ အခါ {ႀကီးက်ယ္ လြန္းပါသလား} ဟု ၾကက္သီး ထခဲ႔ရပါသည္.။

လူတိုင္းသိေသာ အရစၥတိုတယ္ က လူသည္ ႏိုင္ငံေရး သတၱဝါျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယခု စီးပြားေရးသတၱဝါ အျဖစ္ ပိုပီျပင္ လာၿပီး ေနာင္ စီးပြားေရး စစ္ပြဲမ်ားျဖစ္လာမည္ကို ႀကိဳတင္ေဟာခဲ႔သည္။ (Global Commerce is no less than a war) ။ အၿပိဳင္အဆိုင္ မ်ားလာသည္ ႔အေလ်ာက္ မ်က္ေမွာက္ကာလကို Age of Uncertainty (မေရရာေသာေခတ္) ဟု တင္စား ၿပီး ေသာကေခတ္ (Age of Anxiety) ဟုလည္း ေျပာလာၾကသည္။

အသိျဖစ္ရာ၊ ထိုမွ ပညာျဖစ္ရာ တို႔သည္ တစ္ခုႏွင္႔ တစ္ခု မတူ။

* ပတ္ဝန္းက်င္ေပၚ အေျခခံ၍ အသိျဖစ္ႏိုင္သည္။ (ကာမ ပါဒါန ပစၥေယာ ကမၼ ဘေဝါ)

* အေတြ႔အႀကံဳေပၚ အေျခခံ၍ သိျဖစ္ႏိုင္သည္။ (ဒိ|ဳ ပါဒါန ပစၥေယာ ကမၼ ဘေဝါ)

* စ႐ိုက္ကို အေျခခံ၍ အသိျဖစ္ႏိုင္သည္။ (သီလဗၺတု ပါဒါန ပစၥေယာ ကမၼ ဘေဝါ)

* ကံၾကမၼာေပၚ အေျခခံ၍လည္း အသိျဖစ္ႏိုင္သည္။ (အတၱဝါဒု ပါဒါန ပစၥေယာ ကမၼ ဘေဝါ)

တစ္ဦးႏွင္႔ တစ္ဦး အသိျဖစ္ႏိုင္ျခင္း အေျခခံ မတူႏိုင္၊ ပတ္ဝန္းက်င္ မေကာင္းလွ်င္ေျပာင္း၊ အေတြ႔အႀကံဳမ႐ွိ လွ်င္႐ွာ၊၊ စ႐ိုက္မွားလွ်င္ျပင္၊ ကံၾကမၼာ မေကာင္းလွ်င္ ျဖည္႔ဆည္းျခင္းျဖင္႔ အသိကို ႐ွာႏိုင္၏။ ႐ွာတတ္ဖို႔ႏွင္႔ ႐ွာခ်င္စိတ္ ႐ွိဖို႔ သာ လိုအပ္ပါသည္။

ကံေကာင္းတယ္၊ မေကာင္းဘူး 

********************************

ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား (ကံ) ကို ပံုခ်ၾကသည္။ (ကံ) အရာကို မပစ္ပယ္ပါ၊ ေရနစ္ နစ္ကာမွနစ္ ၊ နည္းနည္းေတာ႔  ႀကိဳးစား ကူးခတ္ရပါေသးသည္။ ကံၾကမၼာ ၏ အက်ိဳးေပးမႈႏွင္႔ ပတ္သက္၍ အေၾကာင္း (၄) ခ်က္႐ွိသည္။ ကံ၊ ဉာဏ္၊ ဝိရိယ၊ စိတ္ ၿဖစ္သည္။ ဉာဏ္၊ ဝိရိယ၊ စိတ္ သည္ ပစၥဳပၸန္ အေၾကာင္းျဖစ္ၿပီး {ကံ} အေၾကာင္း အေသအခ်ာ သိလွ်င္ {ကံ} ကို တစ္ပိုင္း ျပန္ေမြး၍ ရပါေသးသည္။

ဆရာ သုေမာင္ ၏ ေ႐ႊအျမဳေတ မွ သူ႔မိဘကို ေကြ်းေမြးေစာင္႔ေ႐ွာက္ခဲ႔၍ သူေကာင္းေကာင္းေနရေၾကာင္းစာကို ဖတ္မိလိုက္သည္။ တူေသာ အက်ိဳးေပးျဖစ္သည္။ အတိတ္မွာ အေကာင္းလုပ္ခဲ႔သည္လား၊ အဆိုးလုပ္ခဲ႔သည္လား၊ ကြ်န္ေတာ္ တို႔ သြားေရာက္ မၾကည္႔ႏိုင္ေတာ႔၊ ေကာင္းေကာင္း၊ ဆိုးဆိုး ျပန္၍လည္း မျပင္ႏိုင္ေတာ႔။ 

မ်က္ေမွာက္ ဘဝတြင္ ေကာင္းတာ လုပ္၍ အားႀကီးခဲ႔လွ်င္ အတိတ္က အဆိုးကံကို ယွဥ္ၿပိဳင္ ပါလိမ္႔မည္။ အတိတ္ ကလည္း အေကာင္း ကံမ်ား ျဖစ္ခဲ႔လွ်င္ကား အက်ိဳးႏွစ္ဆ ေပးပါလိမ္႔မည္။ {ကံ} ကိုခ်ည္း ပံုခ်ရန္ မသင္႔ ပါ။ 

စာက်က္ျခင္းသည္ ဉာဏ္၊ ဝိရိယ၊ စိတ္ တို႔၏ အရာျဖစ္ၿပီး စာ ေမးပြဲေအာင္ျခင္းသည္ {ကံ} ၏ တူေသာ အက်ိဳးေပးျဖစ္သည္ကို စဥ္းစားမိလွ်င္ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနကို အျပစ္တင္ မည္႔အစား (Light the candle rather than cursing the dark) တစ္စံု တစ္ခုေတာ႔ ႀကိဳးစားျဖစ္ပါလိမ္႔မည္။

 ေလာကီ ႐ႈေထာင္႔က ၾကည္႔လွ်င္ပင္လွ်င္ အ႐ႈံးအျမတ္တို႔ {ေၾက} သြားဦးေတာ႔ {အေတြ႔အႀကံဳ} ဟူေသာ အျမတ္ က ေသခ်ာပါသည္။ ေနာက္တစ္ခါတြင္ အေတြ႔အႀကံဳကို ျပန္၍ အသံုးျပဳႏိုင္၏။ မိမိ၏ မ်ိဳးဆက္ တို႔ကို ထို အေတြ႔အႀကံဳတို႔ မွ်ေဝႏိုင္၏။ ႀကိဳးစား ျခင္းတြင္ မ႐ႈံးႏိုင္ေသာ အျမတ္တို႔ ႐ွိေန၏။ ျမင္တတ္ရန္သာ လို သည္။

ဗုဒၶ က ေလာက ၏ {အစြန္း} တို႔အေၾကာင္း ေဟာခဲ႔သည္၊ အသိမျဖစ္ေစေသာ အစြန္း တို႔ကို ေ႐ွာင္ရန္ျဖစ္သည္။ အစြန္း (၃) ပါးသည္ အသိ တိုးတက္ရာ တိုးတက္ေၾကာင္း အတြက္ တန္ဖိုးႀကီးသည္။ လက္ဝဲစြန္း၊ လက္ယာစြန္း တို႔အတြက္ ဥပမာေပးရန္ သိပ္မလို၊ ကံ ကို လံုးဝ ပံုျခင္းႏွင္႔ ကံကို လံုးဝ မယံုၾကည္ျခင္းတို႔  ဥပမာၿဖစ္၏။ အလယ္စြန္းဟု ဆိုလွ်င္ တစ္ခ်ိဳ႔က ခပ္ေထ႔ေထ႔ ျပန္ၾကည္႔တတ္၏။ 

အစြန္း ေ႐ွာင္ခိုင္းျခင္းသည္ ဗုဒ ၶက ဉာဏ္အရာကို သံုးေစလို၍ ျဖစ္၏။ အလယ္တြင္လည္း အစြန္း တစ္ပါး႐ွိသည္။ ဘာျဖစ္ျဖစ္ {တစ္ဝက္ခ်} စဥ္းစားျခင္းသည္ ဉာဏ္ အရာသံုးရာ မက်ပါ။ မဇၩိမပဋိပဒါ ဆိုသည္မွာ အလယ္ အလတ္လမ္းစဥ္ သာ ျဖစ္၏။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင္႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ ဉာဏ္ျဖင္႔ ယွဥ္ရန္ ကိုသာ ဆိုလို၏။ 

ဗုဒၶ ကိုယ္တိုင္လည္း ဝိပႆနာ ႐ႈစဥ္က တစ္ေန႔ (၈) နာရီ အတိ အက် ေန႔တိုင္း ႐ႈခဲ႔မည္ မဟုတ္၊ ဆီေလ်ာ္ သည္႔ အခါ အခ်ိန္ပိုႏိုင္သလို ခရီးထြက္သည္႔ အခါ ေလ်ာ႔ႏိုင္ပါသည္၊ ဘာပဲလာလာ {တစ္ဝက္ပဲ} ဟု ဆံုးျဖတ္ျခင္းသည္ အလယ္အလတ္ လမ္းစဥ္ မဟုတ္ပါ၊ ဉာဏ္အရာ သံုးျခင္းလည္း မမည္ပါ၊ ထိုမွ အစြန္းတစ္ပါး မျမင္သာစြာ ႐ွိေနပါသည္။

အစုန္စိတ္ ႀကီးသူတို႔က ဘာမွ မလုပ္ခ်င္၊ ကံကို ပံုခ်င္၏။ အတၱ မ်ားသူမ်ားျဖစ္၏။
အဆန္စိတ္ ႐ွိသူတို႔က ကံကို ယံု၏။ ပံုကား မပံု၊ ဉာဏ္၊ ဝိရိယ၊ စိတ္ တို႔ကို အသံုးခ်၏။
အတၱႏွင္႔ပရ ကို မဇၩိမ ပဋိပဒါ က်က်ေတြး၏။ ျဖည္႔ဆည္း၏။ ေလာက အက်ိဳးသယ္ပိုး၏။
.

အသံုးတည္႔တဲ ႔ပညာ

**********************

ဗုဒၶ ဟူသည္႔ အနက္ကပင္ {အတုမ႐ွိ ပညာ} ျဖစ္၍ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းကို ပညာ လမ္းျဖင္႔ ၫႊန္ျပခဲ႔ပါ သည္။ အမွားမက်ဴး၊ အစြန္းတစ္ဖက္ မေရာက္ေစရန္ အရာရာကို ပညာျဖင္႔ ခ်င္႔ခ်ိန္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္ ဗုဒၶ က အေလးအနက္ထားခဲ႔ပါ သည္။ ဗုဒၶ အေလးအနက္ ထားခဲ႔ေသာ ပညာ သည္ ေနရာတစ္ကာ၊ အခ်ိန္အခါမေ႐ြး အသံုးတည္႔၏။ 

ဘီစီ (၆) ရာစုတြင္ ေပၚ ခဲ႔ေသာ တ႐ုတ္ျပည္မွ Lao Tzu သည္ လူတို႔၏ စိတ္ကို ႏွိမ္႔ခ်ျခင္းျဖင္႔ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို ႐ွာရန္ လမ္းစဥ္ တစ္ခုကို ခ်ခဲ႔သည္။ ကြန္ ျဖဴး႐ွပ္စ္ ကလည္း လူ႔က်င္႔ဝတ္ကို အဓိက ထားေသာ အေတြး အေခၚ တစ္ရပ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေစခဲ႔သည္။ ဂရိ မွ ပိုက္သာဂိုးရပ္စ္ ကလည္း သံသရာႏွင္႔ ဘဝတို႔ အေၾကာင္း ဒႆနထားခဲ႔၏။

ယေန႔ (၂၁) ရာစုျဖစ္၏။ ထို အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆ၊ ဒႆန တို႔ကို ဤ၊ သည္ မေ႐ြး အကုန္ သံုးမရေတာ႔ ၊ ပညာျဖင္႔ ဆင္ျခင္ရန္သာ ျဖစ္သည္။ ယဥ္ေက်းမႈ တစ္ခုႏွင္႔ မဆန္႔က်င္သည္႔ အေျခအေနမ်ိဳးျဖင္႔ ရယူသံုးစြဲတတ္ရန္သာ လို သည္။ ပညာ သည္ ေလာကီ၊ ေလာကုတၱရာႏွစ္ျဖာတြင္လည္း အသံုးတည္႔၏။

 ေရပြက္ပမာ ဘဝတိုေလး တစ္ခုမွာလည္း အသံုးတည္႔၏။ တစ္ေန႔တာ (၂၄) နာရီမွာလည္း အသံုးတည္႔၏။ ပညာမဲ႔လွ်င္ Value of Life မရႏိုင္၊ ယေန႔ အေနာက္ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ပင္လွ်င္ တန္ဖိုး ဟူေသာ Value ကို ေနရာတစ္ကာမွာ တြင္တြင္ သံုးေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုေသာ ပညာမွာ {ဘြဲ႔} မဟုတ္၊ လူတိုင္း ပညာ႐ွိႏိုင္ပါသည္၊ လူတိုင္း ပညာမတတ္ႏိုင္ပါ ။ အမွန္ကို သိျခင္း၊ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ ဟူေသာ အေျခ ခံ စိတ္ကို ထိန္း သိမ္းႏိုင္သည္ႏွင္႔ ပညာ ရႏိုင္ပါသည္။

Land Cruiser စီး၊ တိုက္ႀကီးႏွင္႔ေနၿပီး စိတ္ မခ်မ္းမသာသူေတြ ႐ွိသည္။ ကန္စြန္း႐ြက္ ကိုက္ၿပီး စိတ္ခ်မ္းသာ ႏိုင္သူေတြလည္း မနည္း၊ ေလာကီေပတံ အတြင္း ထို အစြန္းႏွစ္ပါးတြင္ အလယ္ အလတ္ျဖင္႔ စိတ္ခ်မ္းသာ ၾက ၿပီး ကိုယ္႔ဘဝ ကိုယ္ ေက်နပ္ႏိုင္ၾကရန္ အေရးႀကီးသည္။ 

Value of Life ရႏိုင္ရန္ ကိုယ္႔ဘဝ၊ ကိုယ္႔ အလုပ္ကို ေက်နပ္မႈ (Satisfaction) ရရန္ျဖစ္သည္။ အဆန္စိတ္႐ွိသူမ်ား (သခင္စိတ္) ေက်နပ္ၾကပါသည္။ အစုန္စိတ္ (ကြ်န္စိတ္) ႐ွိသူမ်ား မေက်နပ္ၾကပါ။ ဗုဒၶ ေဟာခဲ႔ေသာ ကိုယ္႔ ကိုယ္ကို ၾကည္႔ဟူေသာ (Introvert) ျဖစ္ရန္ လိုပါသည္။ အစုန္စိတ္ ႐ွိသူမ်ားက ကိုယ္ ဘာျဖည္႔ဆည္းရန္လို သည္ကို မစဥ္းစားဘဲ ပတ္ဝန္းက်င္ကိုသာ အျပစ္ျမင္ေလ႔႐ွိသည္။ ထိုသူမ်ား ဘယ္ေတာ႔မွ ေက်နပ္ေသာ ဘဝကို မရႏိုင္၊ သခင္စိတ္ သည္ ကိုယ္႔ ကိုယ္ကိုလည္း ေကာင္းေအာင္လုပ္သည္၊ ေလာက အက်ိဳးကိုလည္း သယ္ပိုးသည္၊ ေလာက ကိုလည္း အေကာင္းျမင္သည္၊ ေက်နပ္ေရာင္႔ရဲမႈလည္း ႐ွိသည္၊ ကြ်န္စိတ္ကား ဆန္႔က်င္ဘက္၊ ဘယ္ေတာ႔မွ အလိုမျပည္႔တတ္။
.

ေလာကီ တိုးတက္မႈတြင္ ေခါင္းေဆာင္ တို႔၏ အဓိက တာဝန္တစ္ရပ္မွာ ငယ္သားမ်ားကို လႈံ႔ေဆာ္စိတ္ (Motivation) ေပးရန္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္လိုက္တို႔က မည္မွ် Motivation ရၾကပါသနည္း။ တစ္ခ်ိဳ႔က ေကာက္ ႐ိုးမီး၊ အခ်ိဳ႔ က ဖြဲမီး၊ Motivation ဟူေသာ လႈံ႔ေဆာ္စိတ္သည္ လုပ္ငန္း တစ္ခု၊ ရည္႐ြယ္ခ်က္ တစ္ခု ၿပီးဆံုးေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ျဖစ္ေပၚ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ေသာ တက္ႂကြစိတ္ျဖစ္သည္။ တစ္ခဏစိတ္ မဟုတ္၊ ဝီရိယ အရာတြင္လည္း အစ၌သာ အားေကာင္းေသာ ဝီရိယ၊ အလယ္ အထိ အားေကာင္းေသာ ဝီရိယႏွင္႔ အဆံုးအထိ အားေကာင္းေသာ ဝီရိယ ဟူ၍ အဆင္႔ (၃) ဆင္႔ ခြဲျခားႏိုင္ပါ သည္။ 

Motivation သည္ အဆံုးအထိ ဝီရိယ အားေကာင္းေစရန္ ရ႐ွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ဝီရိယ အရာ၌ အစ ၊ အ လယ္၊ အဆံုး (၃) ပါးလံုး အားေကာင္းပါမွ {ပါရမီ ဝီရိယ} ဟူေသာ အရာကို ရမည္ျဖစ္သည္။ {ပါရမီ} မပါလို႔ ဟူေသာ သူမ်ား သတိျပဳရန္ ျဖစ္သည္။ 

{ပါရမီ} ဟူသည္က မိုးေပၚက အလို အေလ်ာက္ က်လာသည္ မဟုတ္ ပါ။ ေမြး ကတည္းက ပါလာသည္  လည္း မဟုတ္ပါ။ က်င္႔ႀကံ၊ အားထုတ္၊ ပြားမ်ားရင္း ရလာေသာ အရာသာ ျဖစ္သည္။ ဤအရာ အားလံုးသည္ အရာရာ အသံုးတည္႔ ေသာပညာ မွျဖစ္လာသည္႔ အသီးအပြင္ ႔မ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ပေဒသာပင္ မွ အလို အေလ်ာက္ သီးလာသည္ မဟုတ္ပါ။

ဘယ္လိုလူလဲ 

***************

႐ႈျမင္မႈ တစ္ရပ္က လူ (၃) မ်ိဳး အျဖစ္ျမင္၏။

- Those who don’t know what’s happening. (ဘာမွ မသိသူ)
- Those who watch what’s happening. (လက္ပိုက္ၾကည္႔သူ)
- Those who make things happen. (ဖန္တီး႐ွင္)

ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဘယ္အမ်ိဳးအစားထဲ ပါၾကပါသနည္း ။ ဘာမွ မသိသူသည္ လူ႔ဗာလ ျဖစ္၏။ ပညာ အဆံုးစြန္မဲ႔ သူ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စိတ္ဓာတ္ အလြန္အမင္း နိမ္႔သူေသာ္ လည္းေကာင္း ျဖစ္၏။ လက္ပိုက္ၾကည္႔သူ သည္လည္း ဘာမွ မသိ သူႏွင္႔ သိပ္ျခားနားလွသည္ မဟုတ္ ။ ေနာက္ဆံုး လူကသာ ေလာက အတြက္ အက်ိဳးျပဳသူျဖစ္၏။ ဟစ္တလာ လို အစြန္း မေရာက္ရန္၊ ေဒဝဒတ္ လို အစြန္း မေရာက္ရန္ ပညာျဖင္႔ ခ်င္႔ခ်ိန္ဖို႔သာ ျဖစ္၏။

ေလာက၏ အျပဳအျပင္ကို ေခါင္းငံု႔ခံမွာလား၊ တတ္ႏိုင္ေသာ ဘက္က ေလာကကို အက်ိဳးျပဳမွာလား ၊ သန္း ေပါင္း မ်ားစြာေသာ သတၱဝါမ်ားထဲတြင္ သီးျခားျဖစ္တည္လာေသာ {လူ} ဟူသည္႔ ဂုဏ္ပုဒ္ က ေလာက၏အျပဳအျပင္ကို ေခါင္းငံု႔ မခံသင္႔ပါ။ အတိတ္၊ ပစၥဳပၸန္ ကံ အရာ အကြာ အျခားတြင္ ဆူႀကံဳ နိမ္႔ျမင္႔ျဖစ္ၾကေသာ္ လည္း ကိုယ္ က်ရာ အေျခအေန ကပင္ ေလာကကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္ေသာ သတၱိ ႏွင္႔ အရည္အခ်င္း ႐ွိဖို႔ လိုပါသည္။ ကြ်န္စိတ္သည္ လက္ေဝခံ၍ သခင္စိတ္ က ဦး ေဆာင္ေသာ သေဘာ ႐ွိပါသည္။

ကံ-ကံ ၏ အက်ိဳးေပးတြင္ ဗုဒၶ ၏ ႐ႈေထာင္႔တစ္ခုသည္ တန္ဖိုးႀကီး၏ ။ လူမွ တစ္ပါး သက္႐ွိ သတၱဝါ မ်ားတြင္ (သိ စိတ္) ႏွင္႔ (ခံစားမႈ) ႐ွိေသာ္လည္း အဆင္႔နိမ္႔ သိစိတ္ မ်ားသာ ျဖစ္၏။ အိပ္၊ စား၊ ကာမထက္ မပို၊ Might is Right ကို က်င္႔ သံုးေသာေလာက ျဖစ္၏။ ေလာက အက်ိဳးျပဳထိ စဥ္းစားဆင္ျခင္ႏိုင္ေသာ အျမင္႔သိ စိတ္႐ွိသူမွာ လူသာျဖစ္၍ မစူးစမ္း၊ မဆင္ျခင္ လက္ခံေသာ Blind Faith (မ်က္ကန္း ယံုၾကည္မႈ) ကိုလည္း ဗုဒၶ က လက္မခံ၊ Right is Might ကို လက္ခံေသာ ဗုဒၶ သည္ ကာလာမသုတ္ ကို ရဲရင္႔စြာေဟာခဲ႔ၿပီး ေထရဝါဒ ကို အစစ္ေဆးခံခဲ႔၏။ {ငါ႔တရား နာၾကည္႔} သာ ေဟာခဲ႔၏။ {ငါ႔ ဘာသာဝင္} ဟု မေျပာဖူးခဲ႔။

ေမြးကတည္းက ဖြားဖက္ေတာ္လို ပါလာေသာ အစုန္စိတ္ႏွင္႔ လူေတြကို ဗုဒၶ က အဆန္စိတ္ ရရန္ Motivation ေပးခဲ႔ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သက္ဝင္ ယံုၾကည္မႈက တစ္ပိုင္း။

ကမၻာ႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း႐ွင္မ်ား၊ ပညာ႐ွင္မ်ား၊ တက္သစ္စ လူငယ္မ်ား အားက်ၾကေသာ သံမဏိ လုပ္ငန္း ႐ွင္ သူေဠးႀကီး ေဒးလ္ကာနယ္လ္ဂ်ီ ၏ ဘဝကို ေလ႔လာလွ်င္ အတုယူဖြယ္ မ်ားစြာ ႐ွိေန၏။

 ေလးတန္းေက်ာင္း သား အထိသာ ပညာ သင္ခြင္႔ရေသာ သူေဠးႀကီး သည္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ပညာ႐ွင္ မ်ားကို ေကာင္းစြာ အလုပ္ေပး ခိုင္းေစႏိုင္ျခင္းသည္ {စာ} မတတ္ခဲ႔ေသာ္လည္း ပညာကို ေကာင္းစြာ သံုးႏိုင္ခဲ႔ေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္။ ပညာ မတတ္ေသာ ပညာ႐ွိ ျဖစ္၏။ 

အလြန္ ႏြမ္းပါးေသာ ဘဝ မွ မိခင္ကို ခ်စ္စိတ္ျဖင္႔ ႀကိဳးစား လာခဲ႔ရာ ကမၻာ႔ သူႂကြယ္စာရင္းဝင္ သူေဠးႀကီးျဖစ္သြားျခင္းသည္ {ကံ-ကံ} ၏ တူေသာ အက်ိဳးကိုရျခင္း ျဖစ္သည္။ သာမန္ လစာနည္း စာတိုက္ စာေရးေလးဘဝ မွ ပါရမီျဖစ္ေသာ ဝီရိယ ကို အဆံုးစြန္ အထိ ထား႐ွိႀကိဳးစားခဲ႔သျဖင္႔လည္းေကာင္း၊ ရလာေသာ အခြင္႔ အလမ္းမ်ားႏွင္႔ မရေသးေသာ အခြင္႔အလမ္းမ်ားကို ဖန္တီး ယူလာႏိုင္ျခင္းမ်ားသည္ လူငယ္၊ လူႀကီးအားလံုးေသာ သူတို႔အားက်စရာ ျဖစ္၏။ ပညာ ေလးတန္းမွ် သင္ခဲ႔ရသူ၏ ဒႆန စာအုပ္မ်ား ထြက္႐ွိကာ ကမၻာေက်ာ္ ခဲ႔ရျခင္းသည္ ပညာ ကို အေတြ႔အႀကံဳ၌ ႐ွာေဖြႏိုင္သည္ကို ျပ၏။

ကာနယ္ဂ်ီ သည္ “The one who made things happen” ထဲက လူ ျဖစ္၏။ သူ မ႐ွိေတာ႔ပါ၊ သူမေသမီ က်န္ ခဲ႔ေသာ ဥစၥာပစၥည္း ထဲမွ ေလာက အက်ိဳးအတြက္ မ်ားစြာ လွဴဒါန္းသြားခဲ႔ပါသည္။ ဆက္လက္၍ ေလာကီအက်ိဳး သယ္ပိုးရန္ ေသတမ္းစာ လည္း ထားခဲ႔သူ ျဖစ္သည္။ ႐ွာမွ ႐ွားေသာသူ ျဖစ္သည္။ ႐ိုး႐ိုး က်င္႔၍ ျမင္႔ျမင္ ႔ႀကံသူ၊ အေျခမွ အျမင္႔ဆံုး အထိ တက္လွမ္းႏိုင္သူ၊ အဆန္စိတ္ အျပည္႔၊ သခင္စိတ္ အျပည္႔ျဖင္႔ စံထား အပ္ သူ ျဖစ္သည္။

ဝိေရာဓိေတြ

**************

ေလာကႀကီးသည္ အျဖဴ အမည္း၊ အျမင္႔ အနိမ္႔၊ ျဖစ္ျခင္း ပ်က္ျခင္း စေသာ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဝိေရာဓိ မ်ားႏွင္႔ တည္ ေဆာက္ထား၏။ အသိဝင္စ ကေလးဘဝက စ၍ ဝိေရာဓိ ကို သတိထားမိၾကသည္။ အ႐ြယ္ ရလာေသာ အခါ ပို၍ သတိထားမိ ၏။ ဝိေရာဓိ မွ တိုးတက္၍ ပဋိပကၡ အသြင္ကို ရင္ဆိုင္ရေသာ အခါ တစ္ခ်ိဳ႔ေသာသူမ်ားက စိတ္ဓာတ္ က်ၾကသည္။ အခ်ိဳ႔သူမ်ား ကား ႀကံ႔ႀကံ႔ခံႏိုင္ၾက၏။ အသိပညာ ႐ွိၾကသူမ်ား ပင္လွ်င္ အသိ မနက္ေသးပါက {ဆင္းရဲမႈ} ျဖစ္ၾကရေသး၏။ 

လူတို႔၏ အေတြ႔ အႀကံဳ မ်ားတြင္ တစ္ခါတစ္ရံ ကိုယ္ေတြ႔သိ (ပစၥကၡ ပမာဏ) ႏွင္႔ စာေပက်မ္းဂန္ သိ (သဒၵပမာဏ) တို႔ ဆန္႔က်င္ၾကေၾကာင္း ေတြ႔ရတတ္သည္။ ဤေနရာတြင္ ပညာျဖင္႔ ခ်င္႔ခ်ိန္၍ ယုတၱိသိ (အႏုမာဏပမာဏ) ျဖင္႔ မပိုမသာ ဆံုးျဖတ္ၾကရသည္။

ေခတ္ပညာ၏ အခ်ိဳ႔ေသာ သီအိုရီမ်ားသည္ လက္ေတြ႔ ဘဝတြင္ တိုက္႐ိုက္ သုံးစြဲ၍မရ၊ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါ ႏွင္႔ ယွဥ္တြဲ၍ လိုတိုး၊ ပိုေလ်ာ႔ျပဳျပင္၍ သံုးစြဲရသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံ မ်ားမွ အေတြးအေခၚ မ်ားကို ေအာ္တို ခရက္တစ္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ စိမ္းေနသလို ေအာ္တိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံ မ်ား၏ အမူအက်င္႔ ကိုလည္း ဒီမိုကရက္ႏိုင္ငံမ်ားက လက္ခံႏိုင္ဖြယ္ရာ ႐ွိမည္ မဟုတ္ေခ်။ 

ဝိေရာဓိႏွင္႔ ပဋိပကၡ တို႔ကို အၾကမ္းအားျဖင္႔ Conflict ဟူေသာ စကားျဖင္႔ သံုးစြဲသည္။ အၾကပ္ အတည္း အဆင္႔ေရာက္ေသာအခါ Crisis ျဖစ္လာ၏။ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ၿပင္းထန္ျခင္းသည္ တိုးတက္မႈကို ေ႐ွး႐ႈေစေသာ္လည္း တစ္ခါ တစ္ရံ တြင္ အၾကပ္အတည္း တို႔ကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ Conflict Management / Crisis Management ဟူ၍ မည္သို႔ စီမံေဆာင္ ႐ြက္ရမည္ဟူေသာ ဘာသာရပ္ ျဖစ္လာ၏။

မ်ားေသာအားျဖင္႔ အတၱ မ်ားျခင္း၊ အစုန္စိတ္ ႀကီးျခင္းမ်ားက ဝိေရာဓိႏွင္႔ ပဋိပက ၡမ်ားကို ျဖစ္ေစပါသည္။ တစ္ ဦးႏွင္႔ တစ္ဦး အျမင္၊ ခံစားမႈ မတူၾကေခ်။ ထိုမွ {ေယာနိေသာ မနသိကာရ} ဟူေသာ ႏွလံုးသြင္းမႈ  ကြဲျပား ၾက၏။ ရလဒ္ အေန ျဖင္႔ ဝိေရာဓိ မ်ား၊ ပဋိပကၡ မ်ား ထုတ္လႊတ္ၾကေတာ႔သည္။ 

လူတြင္ သာမန္ အားျဖင္႔ ပထမ အဆင္႔တြင္ Aesthetic ဟူေသာ ငယ္စဥ္ အာ႐ံုခံစားမႈႏွင္႔ အေပ်ာ္အပါး ကို သာယာေသာ စိတ္က ႀကီးစိုးၿပီး တာဝန္ ယူတတ္မႈ (Responsibility) ႏွင္႔ တာဝန္ ခံတတ္မႈ (Accountability) တို႔  အားနည္း တတ္ပါသည္။ 

အခ်ိဳ႔ေသာ သူမ်ားမွာ အသက္ရ၊ အေတြ႔ အႀကံဳရ၊ ဦးေဆာင္ မႈ ေပးေနေသာ္လည္း အစုန္စိတ္ ႀကီးမားေနသျဖင္႔ တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈတို႔ကို ျငင္းပယ္လိုၾကသည္။

ဒုတိယ အဆင္႔တြင္ ေယဘုယ် အားျဖင္႔ အမွားအမွန္ ကို ခြဲျခားႏိုင္မႈ၊ နားလည္ႏိုင္မႈ၊ လက္ေတြ႔ က်င္႔သံုးႏိုင္မႈအဆင္႔သို႔ ေရာက္ရသည္။ ပညာ စတင္ ရ႐ွိေသာ အဆင္႔ ျဖစ္သည္။ ပညာ ရင္႔က်က္လာသည္ႏွင္႔ ငယ္စဥ္က အာ႐ံု ခံစားခဲ႔ရေသာ ေစတသိတ္ တို႔၏ ေမြ႔ေလ်ာ္ရာျဖစ္ ေသာ မေကာင္းမႈတို ႔၌ အေတာ္အတန္ ထိန္း ခ်ဳပ္ လာႏိုင္ၾကသည္။ 

ပုထုဇဥ္ျဖစ္၍ ကာရာအိုေကဆိုင္ ဆယ္ခါ သြားရာမွ တစ္ခါမွ် သြားျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ သမၼာအာဇီဝ ႐ွိေသာလုပ္ငန္းမ်ိဳး ကိုသာ လုပ္ကိုင္ လိုျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ စြမ္းသည္ Ethical ေခၚ ကိုယ္က်င္႔တရားကို ေလးစား လိုက္နာေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။ ထိုမွ တစ္ဆင္႔ တက္သည္႔အခါတြင္ ဘာသာေရး ဘက္ အေလးဖက္လာသည္႔ Religious အဆင္႔ ျဖစ္လာသည္။

အထက္ပါ အဆင္႔ (၃) ဆင္႔တြင္ ေယဘုယ် အားျဖင္႔ အစုန္စိတ္ ႐ွိသူတို႔က Aesthetic Stage အဆင္႔ ကို ေက်ာ္ လႊားႏိုင္ျခင္း မ႐ွိၾက။ ဒုတိယ အ႐ြယ္ ဒုတိယ အဆင္႔ႏွင္႔ တတိယ အ႐ြယ္ တတိယအဆင္႔ တိုင္ေအာင္ ယူေဆာင္သြားတတ္ပါ သည္။ ထိုသူမ်ားတြင္ ဝိေရာဓိမ်ား၊ ပဋိပကၡမ်ား ပို၍ေတြ႔ရတတ္သည္။ 

အခ်ိဳ႔ေသာ ဝိေရာဓိ မ်ားသည္ ပတ္ဝန္းက်င္မွ လာ၍ အခ်ိဳ႔က ကိုယ္က ဖန္တီးျခင္း ျဖစ္သည္။ အဆန္စိတ္ႀကီးသူတို႔တြင္ ဥပဓိသမၸတၱိဟူေသာ ပင္ကိုယ္ အရည္အေသြးျပည္႔စံုမႈ ႐ွိ သည္။ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏွစ္ျဖာေသာ အရည္အေသြး ျပည္႔စံုမႈ ျဖစ္သည္။ ထိုသူမ်ား ကံေကာင္း သူမ်ား ၿဖစ္ရသည္မွာမဆန္းေခ်။

ပန္းတိုင္

**********

လူတိုင္းတြင္ ပန္းတိုင္ ႐ွိသင္႔၏။ ပန္းတိုင္ေရာက္ရန္ အရည္အခ်င္းမ်ားထဲတြင္ ပေယာဂသမၸတၱိ ဟူေသာ ေဆာင္ ႐ြက္ပံု ထိေရာက္မႈသည္ တစ္ပါးျဖစ္၏။ မဟာဗ်ဴဟာသည္ ပန္းတိုင္ သေဘာျဖစ္လွ်င္ နည္းဗ်ဴဟာ သည္ ေဆာင္႐ြက္ပံု ျဖစ္၏။ ပန္းတိုင္ေရာက္ရန္ နည္းဗ်ဴဟာကို သင္႔ရာ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ႏိုင္၏။ 

ဖက္ တြယ္ထားရန္ကား မဟုတ္၊ အဆန္စိတ္ ႐ွိ သူတို႔၏ ပန္းတိုင္သည္ ျပတ္သား၏။ မဟာဗ်ဴဟာ သည္ ပီျပင္ ၏။ ေလာက အက်ိဳးကို သယ္ပိုး၏။ အစုန္စိတ္ ႐ွိသူတို႔ကား တစ္ခါ တစ္ရံ ပန္းတိုင္မထားတတ္၊ ထားျပန္လွ်င္လည္း ေလာကေကာင္းက်ိဳး မသယ္ပိုးေခ်။ အစုန္စိတ္ သို႔မဟုတ္ ကြ်န္စိတ္ ႐ွိ သူတို႔၏ အသိသည္ မွန္ကန္ျခင္း မ႐ွိတတ္ေခ်။ 

အသိမွားသည္ ဆိုရာမွာ ေ႐ွ႔ အသိႏွင္႔ေနာက္ အသိ၊ သာမညသိႏွင္႔ ဝိေသသသိ၊ ပÍၥာ႐ံုသိတို႔ တစ္ထပ္တည္းက်ျခင္းမွ ေသြဖီျခင္း ျဖစ္သည္။ တစ္ခုႏွင္႔တစ္ခု မခြဲျခားႏိုင္၊ ၿမဲၿမံျခင္းမ႐ွိ၊ ယံုၾကည္မႈမျပည္႔၊ တစ္သား တည္း မက်။ အမွားကို အမွန္ဟု ထင္ႏိုင္သလို၊ အမွန္ကို အမွား ဟုလည္း ယံုၾကည္ႏိုင္သည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ မ်ားသည္႔အတြက္ေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။

အမွန္၊ အမွား ဟုေျပာရာတြင္ ပညတ္၊ ပရမတ္ တို႔ ခဏထား၊ Imperishible Truth ဟူေသာ ကာလ၊ ေဒသတို႔ ျဖင္႔ ကန္႔သတ္ျခင္း မရခံေသာ တစ္ကယ္ မွန္သည္႔သေဘာႏွင္႔ Perishible Truth ဟူေသာ ကာလေဒသျဖင္႔ ကန္႔သတ္ျခင္းခံရ ေသာ အခိုက္အတံ႔သာ မွန္သည္႔ သေဘာမွ်ကိုေတာ႔ သိဖို႔ေကာင္းသည္။ 

ဒုတိယ ကမၻာစစ္အတြင္းက ဟစ္တလာ သည္ အဖ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး အတြက္ စစ္ပြဲမ်ား ဆင္ႏႊဲသည္မွာ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳး အတြက္ မွန္ေကာင္း မွန္ႏိုင္ေသာ္လည္း အျခားႏိုင္ငံမ်ား အတြက္ မမွန္ေခ်။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ၌ ဂ်ာ မန္ႏိုင္ငံ အတြက္ေရာ၊ အျခားႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ေရာ၊ ကမၻာ႔သမိုင္းတြင္ အမည္း စက္ က်န္ရစ္၏။ မိသားစု အတြက္ လိမ္လည္ေကာက္က်စ္၊ ခိုးဝွက္ စီးပြား႐ွာသူအတြက္ အမ်ားက လက္ခံမည္မဟုတ္ပါ။

ဝိပႆနာ က်င္႔ႀကံရာတြင္ တစ္သက္လံုး လႊတ္ထားခဲ႔ေသာ စိတ္ကို ႏွိပ္ကြပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း မဟုတ္၊ အာ႐ံု ကို အမွန္ အတိုင္း သိေနေရးကသာ ပဓာန က်သည္။ အေလ႔အက်င္႔ ရလာေသာအခါ စိတ္တို႔ သိမ္ေမြ႔ လာ၏။ ကို္ယ္ေနေစခ်င္ေသာ ေနရာတြင္ ေနႏိုင္ေတာ့သည္။ အဓိက၊ သာမည၊ အမွားအမွန္ တို႔ကို ေကာင္းစြာ သိ႐ွိျခင္းသည္ အေရးႀကီး၏။ ပန္းတိုင္ေရာက္ရန္ ႀကီးစြာေသာ အေထာက္အပံ႔ တို႔ကို ျဖစ္ေစသည္။

တည္တည္တံ႔တံ႔၊ ခန္႔ခန္႔ ကုမၸဏီႀကီးမ်ားျဖစ္လာလွ်င္ Vision ဟူေသာ အနာဂတ္အျမင္၊ Mission ဟူေသာ ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္ တို႔ကို ေဖာ္ျပေလ႔႐ွိၾကသည္။ ေလွာ္ခ်င္ရာေလွာ္၍ ခရီးေရာက္မည္မဟုတ္၊ ပန္းတိုင္ဟူေသာ မဟာ ဗ်ဴဟာ႐ွိမွ ေဆာင္႐ြက္ပံု ေဆာင္႐ြက္နည္း ဟူေသာ (Tactical) ကိုခ်မွတ္၍ ရပါမည္။ ဦးေဆာင္သူ တို႔၏ အရည္အေသြးမွတ္ ေက်ာက္ အတင္ခံျခင္း ျဖစ္၏။ Organization မ်ားတြင္ အဆန္စိတ္ ႐ွိသူတို႔ ဦးေဆာင္မႈတြင္ ကုမၸဏီမ်ား ႀကီးပြား တိုးတက္ ေလ႔ ႐ွိၾကၿပီး အစုန္စိတ္ ႐ွိသူမ်ား တိုးတက္မႈ မ႐ွိတတ္ၾကပါ။

သခင္စိတ္ ႐ွိသူမ်ားမွာပင္ အဆင္႔ ကြာေသးပါသည္။ တစ္ခ်ိဳ႔က ကုမၸဏီမ်ားတြင္ အက်ိဳးအျမတ္ Divident မည္ မွ် မ်ားမ်ားရေအာင္ လုပ္မည္၊ အလားအလာ Potential မည္မွ်ေကာင္းေအာင္ လုပ္မည္ ဟူေသာ အ ဆင္႔ျဖင္႔သာ ေက်နပ္ၾက သည္။ အခ်ိဳ႔ သခင္စိတ္ ရင္႔က်က္သူမ်ားက Organization တိုးတက္႐ံု ထက္ သားတပည္႔မ်ား တိုးတက္ေရး အတြက္ HR ဟု ေခၚေသာ Human Resource လူသား အရင္းအျမစ္ တိုးတက္ေရးကိုပါ ႐ုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္း ေလ႔က်င္႔ေပး၏။ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး ေစာင္႔ေ႐ွာက္မႈကို ေပး၏။ အတၱႏွင္႔ ပရကို မွ်တစြာ လက္ခံ က်င္႔သံုး၏။ အမ်ား အက်ိဳးအတြက္လည္း ရသမွ် ေဆာင္႐ြက္သည္။

လူတစ္ဦးခ်င္းမွာ ပန္းတိုင္ ႐ွိရန္လိုသကဲ႔သို႔ လူမႈ အဖြဲ႔အစည္း မ်ားမွာလည္း ပန္းတိုင္ ႐ွိရန္ လိုပါသည္။ မည္မွ် ေကာင္းမြန္၊ အမ်ားကို အက်ိဳးျပဳေသာ ပန္းတိုင္မ်ားျဖစ္သည္သာ အေရးႀကီးသည္။ တိုးတက္ေသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သူေဠး ႀကီးမ်ား၊ သမၼတႀကီးမ်ားက Foundation မ်ားတည္ေထာင္၍ Civil Society ဟူေသာ လူမႈေရးအသင္းမ်ား ေကာင္းက်ိဳး ကို ပန္းတိုင္ထား၍ ေဆာင္႐ြက္ခဲ႔ၾကသည္။ 

ထိုမွ တစ္ဆင္႔ Community ၊ ထိုမွ တစ္ဆင္႔ National အဆင္႔ ေလာကေကာင္း က်ိဳး ေ႐ွး႐ႈၾက၏။ ေလာကအက်ိဳးကို အေျခခံေသာ၊ လူသား အက်ိဳး ေ႐ွး႐ႈေသာ ေထရဝါဒႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဤအဆင္႔ အေတာ္နည္းပါး သည္ ကို သတိျပဳမိသည္။ {အေမရိကန္တို႔ စြမ္းရည္က်ၿပီလား} ဟူေသာေမးခြန္းကို တုန္႔ျပန္ရာတြင္ ပညာ႐ွင္ တို႔က ဤ Civil Society မ်ား အားေကာင္းျခင္းကို ေထာက္ျပ၍ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မႈ စြမ္းရည္ ႐ွိေသးေၾကာင္း ခုခံၾကသည္။ Foundation မ်ား တည္ေထာင္ေပးခဲ႔ေသာ ဦးေဆာင္သူတို႔ အတြက္ ကိုယ္၌ ရေသာ ကုသိုလ္၊ ႏိုင္ငံ အတြက္ ေလာကီ အက်ိဳး ႏွစ္ျဖာေသာ အက်ိဳးကို ေကာင္းစြာရၾက၏။

ေ႐ွးက နာထပိဏၰိက ဟူေသာ သူေဌးတစ္ဦး ႐ွိ၏။ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္က ျဖစ္သည္။ အနက္ မွာ ကိုးကြယ္ ရာမဲ႔ တို႔အား ေပးကမ္း စြန္႔ႀကဲသူ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ကိုးကြယ္ရာ မဲ႔သူတို႔အား အတိုင္း မသိ ေပးကမ္း စြန္ ႔ႀကဲ၍ ေလာကီ အက်ိဳး သယ္ပိုးသည္႔အျပင္ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္ကို ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းရာ၌ ေနကၡမၼပါရမီ သေဘာအရ သူ႔အတြက္ ပဓာန မဟုတ္ခဲ႔၊ ေလာက အတြက္ ပဓာန ထား၍ လွဴဒါန္းခဲ႔ျခင္း ျဖစ္သည္။ အနာထပိဏ္သူေဠး ၏ အဆန္စိတ္၊ သခင္စိတ္ ျဖစ္၏။

(ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ) ဟူေသာ စကားလံုး ကြ်န္ေတာ္တို႔ အသံုးမ်ားသည္။ ထိုစကားလံုးကိုုပင္ အတိမ္အနက္ျဖင္႔ ထပ္မံခြဲျခားလွ်င္ အစုန္စိတ္၊ အဆန္စိတ္ တို႔ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။

* ခ်စ္သူ ခ်စ္ကို တဏွာေပမ အခ်စ္ဟု ေခၚ၏။
* မိသားစု အခ်စ္ကို ေဂဟတိႆေပမ အခ်စ္ဟု ေခၚ၏။
* ေလာက အခ်စ္ကိုသာ ေမတၱာ ဟု သတ္မွတ္ပါသည္။

ခ်စ္ျခင္း ဟူသည္ အကယ္မူ သခင္စိတ္ေတာ႔ မဟုတ္၊ ေမတၱာ သည္သာ သခင္စိတ္ ျဖစ္သည္။ လူေတြ ၏ အဆင္႔ အတန္း (ႂကြယ္ဝမႈ) ႏွင္႔ မဆိုင္၊ ထားေသာ စိတ္ႏွင္႔သာ ဆိုင္၏။ ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဒနႏွင္႔ ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္တို႔သည္ ပုဂၢလစကၡဳျဖင္႔ ေလာက ကိုၾကည္႔သည္၊ ဓမၼစကၡဳျဖင္႔ၾကည္႔သည္ မဟုတ္၊ ပုဂၢလ စကၡဳျဖင္႔ ေလာက ကိုၾကည္႔၍ ပုဂၢိဳလ္ အျဖစ္ ျမင္ ၏။ 

ထို႔ေၾကာင္႔ သားေတာ္ ဗုဒၶ အေလာင္းအလ်ာကို စႀက္ဝေတးမင္း အျဖစ္သာ ျမင္လို၏။ ဘုရားအျဖစ္ မျမင္လို၊ ဗုဒ ကမူ ေလာက ကို ဓမၼစကၡဳ အျမင္ျဖင္႔သာ ျမင္၏။ ထို႔ေၾကာင္႔ ေလာကအက်ိဳး ကို သယ္ပိုး၏။ ဘုရားအျဖစ္ေရာက္ျခင္းသည္ ဗုဒၶ ၏ ပန္းတိုင္ မဟုတ္၊ ေလာကအက်ိဳး အေကာင္းဆံုး၊ အမ်ားဆံုးသယ္ပိုးႏိုင္ရန္သာ ဘုရားဆုကို ပန္ခဲ႔ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထူးသည္႔ မဟာလူသား ျဖစ္၏။

.

ပန္းတိုင္ သေဘာသည္ ဤသို႔ အကြာအဟ ႐ွိ၏ ။

**************************************************

ေလာကအက်ိဳးအတြက္ ပန္းတိုင္ထားသူသည္ အဆန္စိတ္၊ သခင္စိတ္ ႐ွိသူမ်ားသာ ေတာင္႔တ အပ္ေသာအရာ၊ ထားႏိုင္ေသာ ရည္မွန္းခ်က္ ျဖစ္သည္။ အစုန္စိတ္ ႐ွိသူမ်ားအတြက္ တန္ရာေသာ အရာ မဟုတ္၊ အစုန္ စိတ္သည္ ေလာကီ အတြက္လည္း မေကာင္း၊ ေလာကုတၱရာ အတြက္လည္း ေကာင္းသည္ မဟုတ္၊ လူသာမန္ မထားႏိုင္ေသာ အဆန္စိတ္၊ သခင္ စိတ္ ကသာ ေလာကီ၊ ေလာကုတၱရာ ႏွစ္ျဖာ အတြက္ အက်ိဳး ႐ွိေစ၏။ နိဗၺာန္ မေရာက္သည္႔တိုင္ လားရာေကာင္း၊ ကတိ ေကာင္း အတြက္ အာမခံခ်က္႐ွိၿပီး ျဖစ္သည္။

သတၱ ေလာကတြင္ ထူးျခားစြာ {လူ} ဟူေသာ မ်ိဳးစိပ္ တစ္ခု ျဖစ္ထြန္းသည္။ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာတြင္သာ က်ား-မ ဟု ကြဲျပားၾကၿပီး အေျခခံ အားျဖင္႔ စိတ္ႏွစ္မ်ိဳးသာ ႐ွိ၏။ သခင္စိတ္ႏွင္႔ ကြ်န္စိတ္ ျဖစ္သည္။ ေမြးကတည္းက အစုန္စိတ္ျဖင္႔ ေမြးဖြားလာၾကသူမ်ားကို သိ္ေသာ ခဏ အဆန္စိတ္ အျဖစ္ ေျပာင္းႏိုင္ရသည္။ သခင္စိတ္မ်ိဳးေစ႔ တည္ေစျခင္း ျဖစ္ သည္။ သြတ္သြင္းေလ႔က်င္ရန္ ခက္ခဲေသာ္လည္း လူတိုင္း မရေသာ စိတ္မ်ိဳးကား မဟုတ္၊ ဆႏၵႏွင္ ႔ဝီရိယ သာ လိုပါသည္။

သခင္မ်ား သခင္စိတ္ႏွင္႔ ႐ွိၾကသလို
သခင္မ်ား ကြ်န္စိတ္ႏွင္႔လည္း ႐ွိၾကသည္။ 

ကြ်န္ျဖစ္ေသာ္လည္း သခင္စိတ္ ထားရွိႏိႈင္ပါက
ကြ်န္စိတ္ရွိေသာ သခင္တို႔ထက္ ပို၍ျမတ္ပါ၏။

ေနဇင္လတ္
၁ဝ-၁၂-ဝ၈ (၂၄၆)

( လြန္ခဲ့တဲ့ ' ၁၀ ' ႏွစ္ခန္႔က ေရႊအျမဳေတမွာ ေရးခဲ့တာပါ )

Nay Zin Latt